R
Rabbia:
Kızgın, kızgınlıkla...
Rabin, Michael:
Amerikalı keman sanatçısı. 2 Mayıs 1936 tarihinde dünyaya geldi. Romanya uyruklu Yahudi bir ailenin çocuğu idi. Annesi Jeanne “Juilliard Küğ Okulu”nda eğitim görmüş bir piyanist, babası George ise “New York Filarmoni Orkestrası”nın kemancı bir üyesi idi. Rabin, keman eğitimi almaya yedi yaşında başladı. Hem annesi hem de babası Rabin’in küğsel gelişimi için ellerinden geleni yaparak çocuklarının cesaret kazanmasını sağladılar. Çalışmalarını bir süre Jascha Heifetz ile yürüttükten sonra büyük usta Heifetz, O’nu Ivan Galamian’a yönlendirdi. Böylece genç Rabin New York’ta bir yandan Galamian ile çalışırken bir yandan da “Meadowmount Küğ Okulu”na devam etti, daha sonra da “Juilliard Küğ Okulu”nda öğrenim gördü. “Carnegie Hall”de sahneye ilk çıkış tarihi 1950 yılının Ocak ayı oldu. Henüz 13 yaşında iken Léon Barzin yönetimindeki “Ulusal Orkestra Derneği”nin yalkıcı sanatçısı olarak Vieuxtemps’ın “5. Keman Konçertosu”nu seslendirdi.Bunu takiben çok sayıdaki Amerikan orkestrası ile yalkıcı olarak çalma olanağı buldu. 15 yaşında Paganini’nin “Büyük Re’den Konçertosu”nu Dimitri Mitropoulos yönetimindeki “New York Filarmoni Orkestrası” ile çaldı. Sanatçı bu konçertoyu 1958 yılında çizitledi ve bu kayıt adı geçen konçertonun en etkileyici kayıtlarından biri oldu. Rabin 18 yaşında iken ilk Londra yolculuğunu gerçekleştirdi ve 13 Aralık 1954 tarihinde “BBC Sinfoni Orkestrası” eşliğinde “Royal Albert Hall”de Çaykovski’nin “Büyük Re’den Keman Konçertosu”nu yorumladı. Kendi kuşağının en yetenekli keman virtüozlarından birisi olarak tanımlanmaktaydı. Rabin’in Paganini’nin yalkın keman için bağdadığı “24 Kaprisi”ninkaydı halen CD olarak bulunabilir. Bunun dışında 6 CD’lik bir takım halinde çizitlediği konçerto kayıtları da mevcuttur. Rabin’in çizitlediği konçertolar arasında Mendelssohn, Glazunov, Paganini (No. 1, Büyük Re - 2 Kayıt), Wieniawski (No. 1, küçük fadiyez ve No. 2, küçük re), veÇaykovski konçertolar bulunmaktadır. Bu kayıtlara Bruch’un “İskoç Fantezisi”ni de eklemek gerekir. Sanatçı Johann Sebastian Bach’ın “Büyük Do’dan 3. Sonat”ı ile Eugene Ysaye’nin “Yalkın Keman İçin 3. ve 4. Sonatlarını” da kayıt listesine almış, bunlarla yetinmeyerek virtüozite gerektiren çok sayıda parça ile “Hollywood Bowl Orkestrası” ile bir albüm hazırlamıştır.Sanatçı 1735 yapımı bir “Guarnerius del Gesu” keman kullanmıştır. ABD, Avrupa, Güney Amerika, Güney Afrika ve Avustralya’da bulunan hemen hemen tüm büyük kentlerde dinletiler vermiştir. “Carnegie Hall”de verdiği bir resital sırasında aniden dengesini yitirerek düşen sanatçı için bu bir uyarı sinyali idi. Nörolojik sorunlarının olduğu kısa sürede anlaşıldı. Artık dinleti verememeye başladı. Michael Rabin kendi kuşağının en az yaşayan sanatçısıdır. Ne yazık ki yalnızca 35 yıl yaşamıştır. New York’ta yaşadığı apartman dairesinde düşmeye bağlı sonuçlar yüzünden yaşamını yitirdi. Sanatçı, 19 Ocak 1972 tarihinde sonsuzluğa göç etti. Ertiksel yaşamının son derece kısa sürmesine karşın yaptığı kayıtlar günümüz sanatçıları için ufuk açan yorumlar olmaya devam etmektedir.
Raddolcendo:
(İt.) Tatlılaşarak. Herhangi bir bağdanın belirli bir pasajını yavaş yavaş, derece derece ve kademeli olarak azalan bir sesle gerçekleştirmek. Yumuşak çalmak, yumuşayarak. Giderek daha yumuşamak. Aşamalı olarak daha nazik bir çalış stiline ulaşmak. Tedricen tatlılaşmak. Kerte kerte sakinleşmek. Bkz. Raddolcento.
Raddolcento:
(İt.) Tatlılaşarak, tatlılaştırarak.
Raddoppiamento:
Katlamak, duble etmek, artırmak.
Raddoppiare:
Artırmak, katlamak.
Raddoppiato:
Artırarak.
Radom’lu Nikolas:
Radom kenti, Varşova’nın 100 kilometre güneyinde yer alan bir Polonya kentidir. Nikolas 15. yüzyılın ilk çeyreğinde dünyaya gelen Polonyalı bir bağdardır. Birkaç bağdasının üzerine attığı “N. de Radom” ya da “Nicolaus de Radom” veya “Mycolay Radomsky” imzası ile tanındı. Dinsel içerikli ifadeler taşıyan küğlerini çoksesli olarak yazdı. Bağdar hakkında yapılan araştırmalardan sonuç getirici herhangi bir sonuç elde edilememiştir. Küğ araştırmacıları yaptıkları çalışmalarda (örneğin H. Musileak) bu ismi taşıyan birkaç kişiden bahsetmişlerdir. Bunlardan biri “Nicolaus Geraldi de Radom” Radom’da doğan, Krakov’da eğitim gören ve Vatikan tarafından ruhani bir kişi olarak onurlandırılan, Krakov piskoposluğuna bağlı kişi olabilir ya da 1420 veya 1426 yıllarında “Krakov Akademisi”nde eğitim görenlerdir. M. ismi adı altında imzalanmış bağdalardan bugüne dek başka bağdarlara ait oldukları kanıtlanamayan bazıları 15. yüzyılın ikinci çeyreğine ait Polonya polifonik küğ albümlerinde yer almaktadır.
Radomia, Mikolaj z:
Bkz.: Radom’lu Nikolas. Radomski, Mikolaj.
Radomski, Mikolaj:
Bkz.: Radomia, Mikolaj z. Radom’lu Nikolas.
Radyo Tiyatrosu:
Tiyatro oyunlarının sadece sesle oynandığı, arka plandan gelen efektler ile desteklenen ve böylece dinleyende radyo yayını yolu ile tiyatro izliyormuş hissini yaratan bir izlenceydi. Ne yazık ki günümüzde unutulmaya yüz tutmuştur. Bu unutulma sürecini tersine çevirmek amacıyla “Ege Üniversitesi Radyo Tiyatrosu Topluluğu” (RTT) geleneği tekrar canlandırmak yolunda çabalar harcamaktadır.
Raga:
Klasik Hint Musikisi.
Ragtime:
Amerika zencilerinin dokunaklı piyano küğü.
Rahn, David:
Maracaibo doğumlu Venezuelalı kemancı ve yönetken. Henüz 4 yaşında iken New York kentinde bulunan “Manhattan Küğ Okulu”nda eğitim almaya başladı. Yalnızca bir yıl sonra “Kraliçe Elizabeth Keman Yarışması”nın birincisi büyük usta Albert Markov’un öğrencisi oldu. 1992 ile 1995 yılları arasında çalışmalarını İsviçre’de bulunan “Neuchatel Konservatuvarı”nda Anne Bauer ile sürdürdü. 1993 yılında İtalya’da gerçekleştirilen “Tortona Uluslararası Yarışması”nda üçüncülük ödülünü kazandı. Sanatçı “Maracaibo Sinfoni Orkestrası”, “Lara Devlet Sinfoni Orkestrası”, “Merida Devlet Sinfoni Orkestrası”, “Falcon Devlet Sinfoni Orkestrası” gibi orkestraların eşliğinde yalkıcı olarak dinleti vermiş, ayrıca Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, İsviçre ve Venezuela’da çeşitli dinleti salonlarında resitaller sunmuştur. Sanatçı değişik dönemlerde bazı ustalık kurslarına da katılmıştır. Bunlar arasında Jossi Zivoni’nin 1990 yılında Venezuela’da verdiği “Latin Amerikan Keman Kursu”, 1993 yılında Igor Bezrodny’nin İsviçre’de verdiği yorumlama kursu, 1995 yılında Kanada’nın Nova Scotia eyaletinde gerçekleştirilen “Uluslararası Albert Markov Keman Kursu” ve 1997 yılında Venezuela’nın Maracaibo kentinde yapılan “Uluslararası Albert Markov Keman Kursu” bulunmaktadır. David Rahn, 1998 yılında Igor Gruppman’dan keman ustalık kursları aldı. 2004 yılı ile 2017 yılları arasında Maracaibo’da bulunan “José Luis Paz Konservatuvarı”nda keman öğretmenliği yaptı. Orkestra yönetkeni olarak ise gerek kendi ülkesi Venezuela’da ve gerekse diğer ülkelerde bulunan çok sayıda orkestrada görev aldı: “Maracaibo Sinfoni Orkestrası”, “Falcon Devlet Bölge Gençlik Orkestrası”, “Rafael Urdaneta Gençlik Sinfoni Orkestrası”, “Falcon Devlet Sinfoni Orkestrası”, “Anzoátegui Devlet Sinfoni Orkestrası”, “Mérida Devlet Sinfoni Orkestrası”, “Monagas Devlet Sinfoni Orkestrası”, “Karakas Ulusal Filarmoni Orkestrası”, “Karakas Belediye Sinfoni Orkestrası”, San Salvador’da “Salvador Sinfoni Orkestrası”, Meksika’da “Coahuila Oda Orkestrası”, Portekiz’de “Gaia Filarmoni Orkestrası” ve “Braga Bölge Oda Orkestrası.” Rahn, 2015 ile 2017 yılları arasında “Zulia Üniversitesi Deneysel Sanat Fakültesi”nde keman, viyola ve orkestra yönetkenliği alanında kürsü başkanlığı yaptı. 2011 ve 2012 yıllarında “Ekvator Kültür Bakanlığı” tarafından “Loja Sinfoni Orkestrası”, “Guayaquil Sinfoni Orkestrası” ve “Cuenca Sinfoni Orkestrası” küğcülerinin sanatsal seviyelerinin değerlendirilmesi amacıyla orkestra yönetkeni ve yaylı çalgılar öğretmeni olarak uluslararası bir jürinin üyesi olarak davet aldı. Sanatçı, babası Eduardo Rahn ile birlikte orkestra yönetkenliği alanında 1999 ile 2009 yılları arasında ustalık kursları vermesi için davetler aldı. 2010 yılında “Maracaibo Sinfoni Orkestrası”nın açtığı ulus çapındaki yarışmayı kazanarak bu orkestranın birinci yönetkeni oldu.
Railean, Liliana (Leyla Reyhan):
1977 yılında Moldova’da, başkent Kişinev yakınlarında küçük bir kentte doğdu. Üç yaşından başlayarak anne ve babasına sanatçı olmayı arzu ettiğini söyleyerek kendisini sınava götürmelerini istedi, ancak çocukluk hayali denilerek önemsenmedi. Nihayet aile küçük Liliana’nın israrlı taleplerine dayanamayarak altı yaşında iken konservatuvara bağlı devlet küğ okulunun sınavlarına götürdü. Liliana Railean yapılan sınav sonucunda yaylı çalgılar ana dal keman bölümüne girmeye hak kazandı ve 1991 yılında Kişinev "Stefan Neaga Küğ Okulu"nun lise ve lisans aşamalarını bitirdi; keman bölümünün yanısıra opera ve caz dallarında şan dersleri aldı. Sanatçı o günden başlayarak çeşitli ses yarışmalarında ve caz festivallerinde sahne almaktadır. Railean 1996 yılında "Moldova Devlet Sanatlar Üniversitesi"nde "aktör ve yönetmen" bölümünü de kazanmıştır, ayrıca bale ve dünya kırınları dersleri görmüştür. Zaman içinde farklı sahne projelerinde yer alan Leyla Reyhan ülkemizde de bu tür projelerden birkaçında görev yapmıştır. Örneğin "Adana Devlet Tiyatrosu"nda yönetmen Petru Vutcarau tarafından sahneye konulan Çehov’un "6. Koğuş"unda çevirmen ve koreograf olarak, yönetmen Fırat Demirağ tarafından sahneye konulan Turgut Özakman’ın "Bir Şehnaz Oyun"unda koreograf olarak,yönetmen Önder Özcan tarafından "Adana Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu"nda sahneye konulan "Rüya" oyununda koreograf olarak sorumluluk üstlenmiştir. 2008 yılına kadar çocuklar için çeşitli kırın gösterileri de hazırlayan sanatçı onyedi yıl boyunca keman, piyano ve şan dersleri vermiştir ve halen bu çalışmalarını sürdürmektedir.
Rakkas:
Raks eden erkek.
Rakkase:
Raks eden kadın.
Raks:
Salınım, salınmak. Kırınmak. Dans etmek, bir tür dans. Oynamak. Kişinin, duygusal durumuna koşut olarak yaptığı gövdesel devinimler.
Raksetmek:
(Raks Etmek) Oynamak, dans etmek. Eli veya ayakları ya da her ikisi ile birlikte tempo tutmak ve bu tempo ile oynamak (oynatmak) ve kırınmak.
Ral.:
Rallentando’nun kısaltılmışı. Bkz. Rallentando.
Rallentando:
(İt.) Yavaş yavaş ağırlaşarak. Yavaşlama. Seslendiricinin hızını geçici olarak ağırlaştırması. Yavaşlayarak. Kısaltılmış yazımı: rall.
Rallentare:
Yavaşlamak.
Rallentate:
(İt.) Yavaşlayarak. Ağırlaşarak.
Rallentato:
(İt.) Aniden yavaşlayarak. Bkz. Rallentate.
Randacher, Roswitha:
Viyana’da dünyaya geldi. Viyana, Moskova ve Paris’te keman öğrenimi gördü. Öğretmenleri arasında Henryk Szeryng ve Nathan Milstein da bulunmaktadır. Londra (Carl Flesch), Cenova (Niccolo Paganini) ve Montreal gibi bazı önemli uluslararası yarışmalarda çeşitli ödüller kazanmıştır. “Viyana Sinfoni”, “Viyana Radyo Sinfoni Orkestrası”, “Berlin Radyo Sinfoni Orkestrası”, “Dresden Filarmoni Orkestrası”, “Macar Filarmoni Orkestrası” gibi pek tanınmış orkestralarla yalkıcı olarak dinletiler vermiştir. Sanatçı Heinz Wallberg, Günther Herbig, Moshe Atzmon, J. Ferenczik, Stephan Vladar, Philippe Entremont gibi önde gelen yönetkenlerle çalışmış ve televizyon, radyo izlenceleri gerçekleştirmiş, CD kayıtları yapmıştır. Roswitha Randacher Viyana, Salzburg ve Montrö gibi festivallerde de yer almıştır. Halen “Viyana Küğ ve Sahne Sanatları Üniversitesi”nde keman öğretmenidir. Ayrıca Avusturya, İspanya, Japonya, Kore ve Tayvan’da ustalık kursları yönetmiştir. Viyana klasıl dönemi, yay tekniği, ton üretimi ve ses geliştirimi, çalgı çalarken doğal duruş ve hareketler üzerine yoğunlaşmış bir öğretim tekniği uygulamaktadır.
Ranversement:
Çevirme.
Rapidamente:
Çabuk olarak.
Rapide:
Hızlı.
Rapidito:
Çabuk bir şekilde.
Rapido:
(İt.) Hızlı, çabuk.
Rapin, Aude Léa:
Fransız yönetmen. 30 Mayıs 1984 tarihinde Fontenay-le-Comte’da dünyaya geldi. Francis Bueb tarafından kurulan “Saraybosna André Malraux Merkezi” ile temas kurarak Bosna-Hersek’e yerleşti ve 2000’li yıllarda bu ülkede kameraman olarak çalıştı. Fransa’ya geri döndüğünde “La Femis”in (ya da FEMIS - Ulusal Görüntü ve Ses Okulu) açtığı “Senaryo Atölyesi Yarışması”na katıldı. 2010 yılında oğlu Nino’nun mezarını arayan Srebrenitalı bir kadınla karşılaştı. Bu karşılaşma ilk kısa filmi olan “Nino’nun Evi”ni çekmesine yol açtı. Rapin, bu filmle “Cenevre Uluslararası İnsan Hakları Festivali”nde “Büyük Röportaj Ödülü”nü kazandı. 2013 yılında, Kosova’da bir Arnavut köyü olan “Gojbulja”ya adadığı ve kendisine “2015 Étoiles de la Scam” ödülünü kazandıran “Enclave” belgeselini yönetti. 2014 yılında çok sayıda festivalde sunulan “Plaj Havası” ve 2015’te “Clermont-Ferrand Uluslararası Festivali”nde “Ulusal Büyük Ödül” de dahil olmak üzere birçok ödül kazanan “Ton Coeur au Hasard - Kalbin Rasgele” isimli iki kısa kurgu filme imza attı. 2016 yılında yönetmenliğini ve görüntü yönetmenliğini üstlendiği ve çok sayıda ödül alan “Que Vive l’Empereur - Çok Yaşa İmparator” filminin senaryosunu Jonathan Couzinié ile birlikte yazdı. 2018 yılında Jonathan Couzinié ve Antonia Buresi ile birlikte ilk uzun metrajlı filmi “Heroes Never Die - Kahramanlar Asla Ölmez”i yönetti. Yine Bosna-Hersek’te geçen bu filmde Adele Haenel baş rolü oynadı ve “2019 Cannes Film Festivali”nde sunuldu. Aynı film, 2020 yılında teatral olarak gösterime girdi.
Rapsodi:
(İt.) Halk küğüne dayanan ciddi küğ, halk ezgileri üzerine yapılmış bağda. Halk küğünden esinlenerek yazılmış çalgısal küğ.
Rast:
Klasıl Türk küğünde yalın (basit) makamlardan birisi. Bu makam rast perdesinde [“so”(l)] karar verir; segah ve evc değişkenlerini (arızalarını-değiştiricilerini) alır. Klasıl Türk küğünde, dizeğin ikinci çizgisi üzerine yazılan “so(l)” notasına da “rast” ismi verilir.
Rast Makamı:
Geleneksel Türk Sanat Küğü'nde özaşıt rast makamıdır. Rast dizisi so (rast), la (dügah), koma bemolü alan değiştiricisiyle ti (si-segah), do (çargah), re (neva), mi (hüseyni), bakiye diyezi alan fa (evc) ve so (gerdaniye) perdelerinden oluşur.
Rastgeldi, Kemal:
1929 yılında Şanlı Urfa’nın Tülmen köyünde dünyaya geldi. Yeni kurulmuş olan “Cumhuriyet Türkiyesi”nde önemli ve hızlı gelişmelerin yaşandığı bir dönemde çocukluğunu geçirdi. Urfa’da öğretmenlik yapan babası bir liman kenti olan Mersin’de ticaret hayatını denemeye karar verdiği için daha bebekken göçmen oldular. Yine de yazın sıcak ve rutubetli aylarını Tülmen köyünde akrabalar arasında geçirdiler. Hatırı sayılır bir köy ağası durumunda o yöreyi etkilemiş olan rahmetli dedesi sayesinde Tülmen diğerlerine göre oldukça farklı özelliklere sahip bir köydü. Örneğin, O’nun ilgi ve himayesinde köye yerleşen ve özellikle de konuk ağırlamalarında hizmet veren “mutrıp”, yani küğcü bir aile dedesinin ölümünden sonra da aralarında yaşamaya devam etmişti. Böylece canlı küğü yakından ve oldukça sık dinlemenin kendisinde uyandırdığı merak daha sonra yaşantısını yönlendirmesinde ve bir uğraş seçmesinde etkili oldu. Urfa’nın oldukça zengin ve kendine has bir küğ geleneği bulunduğu bilinen bir gerçektir. Kemal Rastgeldi’nin uluslararası küğ kültürü ile tanışması orta bölümünü yatılı olarak okuduğu “Tarsus Amerikan Koleji”nde başladı. Babası vali olan Doğan isimli bir sınıf arkadaşı keman dersleri almıştı ve çalışmalarını çoğu zaman yatakhanede sürdürmekte idi. Rastgeldi fırsat buldukça onu dinler ve bir çalgı öğrenmek için heveslenirdi. Dört yıl süren Tarsus döneminden sonra şimdiki adı “Boğaziçi Üniversitesi” olan İstanbul’daki “Robert Kolej”e nakil oldu ve altı yıl da orada yatılı olarak okudu. “Elektrik Mühendisliği Bölümü”nde Frank Allen isimli bir fizik öğretmeni aynı zamanda amatör bir flütçüydü. Odası yatakhanenin bitişiğinde olduğu için Kemal Rastgeldi O’nun flüt çalışmalarını uzaktan da olsa bazen izleyebiliyordu. Flüt sesine karşı hayranlık derecesinde yoğun bir ilgi duymasının başlıca nedeni bu çalgının ve bu çalgıyı çalanın bu denli yakınında bulunmasıydı. Rastgeldi ders dışı kültürel, sanatsal etkinliklerin teşvik edildiği bu ortamda tiyatro ile de ilgilenme fırsatı bulmuştu. Klasıl küğ kulübüne üye olduktan sonra düzenli olarak Boğazın güzel manzarasına bakan bir odadaki toplantılara katılarak taş çizitlerden önemli yaratıları tanımaya ve sevmeye başlamıştı. 1951 yılı Haziran ayında elektrik mühendisi olarak “Robert Koleji” bitirip aynı yılın sonunda staj için İsveç’e gitti. İki–üç yıl olarak düşündüğü süre hayli uzadı ve Rastgeldi bu ülkeden ayrılmasının artık pek olanaklı olmayacağını anlamaya başladı. Telefon şirketi “Ericsson”daki işi kendisini geliştirmesine olanak tanıyordu ve birkaç dil konuşuyor olması bir süre sonra eğitim bölümüne kendisini yönlendirdi. Teknik personel eğitmek üzere pekçok ülkeye gönderildi. Farklı insanları, onların yaşam tarzlarını, gelenek ve kültürlerini yakından görüp incelemek fırsatını elde edebildi ve bu nedenle şanslı olduğunu düşünüyordu. Flüte karşı duyduğu ilgiyi eyleme çevirebilmek için önüne çıkan fırsatlar bakımından da şanslı idi. İş yerindeki oda arkadaşı mühendis olmasının yanında bir klarinet sanatçısı idi ve küğe karşı duyduğu ilgiyi önemsedi. Bir arkadaşında kullanılmış bir satılık flüt bulunduğunu söylemesi üzerine Kemal Rastgeldi için küğ olayı artık bir heves olmaktan çıkıp somut adımlar aşamasına dönüştü. İkinci adım olarak flüt öğretmeni bulma konusunda da iş arkadaşı yardımcı oldu. Bir yıl boyunca haftada bir aldığı derslerle bir temel oluşmaya başlamıştı. Daha sonraki yıllarda yaptığı bireysel çalışmalarla ilk zamanlar sıfır düzeyinde bulunan nota okuma yetisi de gelişti. İsveç’te birçok büyük şirkette olduğu gibi “Ericsson”un da kendi personelinden oluşan ikisi flütçü olmak üzere yaklaşık otuz kişilik bir orkestrası vardı. Özel günler dışında ayda en az bir defa verilen hafif klasıl küğ dinletilerini kaçırmayan Rastgeldi flütçülerden birinin emekliye ayrılması üzerine fırsatı kaçırmayıp hemen orkestrada yerini aldı. Henüz diğerleri kadar rahat nota okuyamadığı için ilk zamanlar bir hayli zorlandı ve bunu daha çok ve daha azimle çalışarak aştı. Balkan küğü üzerinde çalışmalar yapan bir İsveçli grup ile tanışınca onların arasında da yerini aldı, dinletilere ve dolaşılara katıldı. Çıkardıkları iki adet 33’lük çizitte O da yer aldı; bu çizitleri evinde güzel anıları arasında saklamaktadır. “Ericsson”dan emekli olup yurda dönünce Mersin’e yerleşti. Özellikle de böyle bir dönemde ve ortamda hayatta yaptığı en akıllı işin otuz yaşında flüt öğrenmek için verdiği karar olduğunu bir kez daha anladı. “Sanatı olmayan bir milletin hayat damarı kopmuş demektir” sözünün önemini bireysel yaşantısında net ve somut bir şekilde anlamasını kolaylaştıran durumlarla sürekli karşılaşmaktadır. Bir örnek vermek gerekirse, yaz mevsimi boyunca turistlere gönüllü olarak iki ayrı otelde akçeli karşılık beklemeden büyük zevk alarak ve yabancı dil avantajından yararlanarak sesini de kullanarak hizmet vermektedir. “İçel Sanat Kulübü”nün dinleti, “Dumansız Geceler”, sokak şenlikleri gibi etkinliklerine de katkı ve katılımlarda bulunmaktadır. İlerlemiş yaşına karşın sanat ve özellikle de flütle yaptığı küğ sayesinde paylaşımcı, üretken, yaşama renk ve anlam katabilen biri olabildiği için kendini şanslı saymaktadır.
Rattenendo ya da Rattenando:
(İt.) Tutarak, tartarak, tartan bir anlatımla.
Rattenuto:
(İt.) Tutarak, tarta tarta, tartan bir anlatımla.
Raubal, Geli:
Adolf Hitler’in Münih’te kırın ve küğ eğitimi alan üvey ablasının kızıdır. Hitler Münih’teki evinin bir odasını Geli’ye ayırmış, ancak bir müddet sonra bu kadına aşık olmuş ve hayatının en büyük aşklarından birisini yaşamıştır. Hitler ile Geli Raubal’ın aşklarının başladığı bu oda giderek genç kadın için bir zindana dönüşmüştür. Zarif bir kadın olan Raubal o tarihte henüz 18 yaşında mavi gözlü, neşeli ve flörtü seven bir kişiydi. Hitler çılgıncasına aşık olduğu Raubal’a pahalı giysiler ve lüks eşyalar satın almıştır. Adolf Hitler’in deliler gibi kıskandığı Geli’yi büyük baskı altında tuttuğu bir gerçektir ve bu baskı yüzünden genç kadının ruhsal durumu altüst olmuş, Otto Strasser’e bazı itiraflarda bulunmuştur. Otto Strasser daha sonra bu itiraflardan yola çıkarak Hitler’in Geli Raubal’den talep ettiği cinsel davranışları rapor haline getirmiş ve nazi diktatörünün çarpık kişiliğini açıkça ortaya dökmüştür. Raubal, Hitler ile olan çarpık ilişkisi yüzünden intihara da teşebbüs etmiştir.
Ravel Sol El İçin Piyano Konçertosu:
Ravel’in sol el konçertosunun orijinal hali ile ilk çalınmasını yine Ravel yönetimindeki orkestra eşliğinde Jacques Fevrier gerçekleştirmiştir. Ravel, yaratısının hızlı çalınmasına karşı idi; konçertonun “Danse Macabre” halinden uzaklaşmasını istemiyordu. Yapılan hızlı yorumlar bu konçertoyu bir “Ölüm Marşı”ndan çıkarıp adeta “Tarantel”e dönüştürmektedir. Ravel, “Birinci Dünya Savaşı” yıllarında cephede kamyon şoförlüğü yapmaktaydı; mitralyöz takırtıları, patlayan bombalar, duman ve barut kokusu birbirine karışmaktaydı. Cephe gerisindeki kargaşa, yaralıların inlemeleri, ölü torbaları sanki gerçeküstü bir atmosfer yaratmaktaydı. Ravel’in konçertosu derinden ve uzaktan gelen bir kontrafagot ile başlar, uğursuz bir savaş ortamı küğ yolu ile betimlenmiştir. Hava ağırlığını bir süre koruduktan sonra bir marş, ölüm marşı halini alır. Azrail kara örtüsü ve elinde tırpanı ile sırıtmaktadır. Konçertonun kadansı ise adeta bir şiirdir ve cephede bulunanların özlemlerini aksettirir. Kadansta barış zamanına duyulan özlem yansıtılır; evinin, ailesinin, sevgilisinin özlemi ile yaşayanların duyguları bu kadansta ortaya serilir.
Ravivando:
(İt.) Canlı, hızlı, sevinçli. Sevinçli bir çabukluk ile. Sevinç dolu çabuk bir tarz, hızlıca bir stil. Hızlılıkla.
Ravivare:
(İt.) Canlandırmak, çabuklaştırmak, hızlandırmak. Canlılık. Hızlandırma, çabuklaştırma.
Ravivato:
(İt.) Canlandırılmış, çabuklaştırılmış, hızlandırılmış. Çabuklaştırılmış, hızlandırılmış.
Re Majör Gamı, Re Majör Dizisi:
Bkz. Büyük Re Dizisi.
Realizasyon:
Fransızcadan dilimize geçen bu kelime “gerçekleştirme, gerçekleşme” anlamına gelmektedir.
Rebemol Majör Gamı, Rebemol Majör Dizisi:
Bkz. Büyük Rebemol Dizisi.
Recebov, Oktay:
Azerbaycanlı bağdar, sanatçı ve küğ öğretmeni. 5 Nisan 1941 tarihinde Bakü’de dünyaya geldi. “Rusya Pedagoji ve Sosyal Bilimler Akademisi”ni bitirdi. Yüksek eğitiminin ilk basamağını 1958-1963 yılları arasında “Azerbaycan Devlet Pedagoji Enstitüsü”nün “Fizik ve Üretimin Esasları Fakültesi”nde aldı. Yüksek lisans eğitimini “Fizik Enstitüsü”nde tamamladı. Sanatçı 1969 yılında “Azerbaycan Devlet Konservatuvarı”nı bitirdi. 116 numaralı akşam okulunda fizik, 1 numaralı küğ okulunda küğ öğretmenliği yaptı. “Azerbaycan Bilimsel Araştırmalar ve Pedagojik Bilimler Enstitüsü”nde önce araştırma görevlisi, sonra da kıdemli araştırmacı ve en sonunda da şube müdürü görevlerinde bulundu. Sanatçı “Üzeyir Hacıbeyli Küğ Akademisi”nde “Azerbaycan Halk Küğü” kürsüsünde profesör olmuştur. Bağdar olarak 4 opera, 3 küğlü komedi, 3 sinfoni, 2 oratoryo, 1 kantat ve 500 civarında şarkı bağdamıştır. Pedagoji ve küğ ile ilgili 10 monografi, 70 kitap, ders kitabı ve program, yüzden fazla makale kaleme almıştır. Oktay Recebov’un “Çocuk Şarkıları” 6 ciltte toplanmıştır. Recebov’un çocuk şarkıları vatanperverlik şarkıları, bitkiler ve hayvanlara ait doğa şarkıları, sayılara adanmış şarkılar, çarpım tablosuna adanmış şarkılar ve ebeveynlere yönelik şarkılar şeklinde gruplanmaktadır. Sanatçının yazdığı operalar: 1) “Güzel Fatma” çizgi film-opera (1992 - Azerbaycan halk masalına dayanmaktadır), 2) “Hayır ve Şer" (İyilik ve Kötülük) Çocuk Operası (1994 - Nizam-ı Gencevi’nin metinlerine dayanarak), 3) “Serçecik” Çocuk Operası (2012 - cönk yazarı Sevinç Nurukızı). Küğlü komediler: 1) “Elin Cebinde Olsun” (2001 - cönk yazarı Akşin Babayev), 2) “Şeytanın Yıldönümü” (cönk yazarı Akşin Babayev) Makale ve Kitapları: “Küğ ve Manevi Terbiye” (1995 - Monografi), “Küğ” (1998 - I. Sınıf İçin Derslik, Rusça), “Küğ” (1998 - II. Sınıf İçin Derslik, Rusça), “Dahilik Fenomeni Hakkında Ne Biliyoruz?” “1999 - Musiqi Dünyası Dergisi No. 1”
Rechts:
(Alm.) Sağ, sağa, sağda. Sağ el. Bkz. Dritta, droite.
Recitare:
Ezbere çalmak ya da yorumlamak, bellekten çalış.
Recitatif (Recitatif, Resitatif):
Bir opera, oratoryo veya passion'da esas olarak özetleyici ve şarkı tarzını andırır şekilde söylenen pasajlar, düz konuşmayla küğsel hava (arya/aria) arasında bir ifade tarzı. Farklı şekilleri vardır.
Recitatif Secco:
"Continuo" bir çalgı ile sade bir tarzda eşlik edilen şekil; yaylılarla bu eşlik daha sanatlı yapılır.
ReEkspozisyon:
Bkz. ReExposition.
Reel:
(İng.) Büyük Britanya (İngiltere) ile Danimarka'da geçmiş dönemlerde pek sevilmiş olan eski ve kıvrak bir kırındır.
ReExposition:
Yeniden yapılan sergileme, sonat formunda serginin yeniden işittirilmesi.
Refrain:
Nakarat, tekrarlanan bölüm.
Register:
Küğsel ifadede ses genişliği... Ses alanı anlamında da kullanılır.
Registre:
Orgda bir seri boru ya da klavsende bir seri tel... Bu boru veya teller basınç veya çekme yapan bir düğme aracılığıyla tuşlara bağlantılıdır. Büyük orglarda fazla sayıda, büyük klavsenlerde birkaç tane registre bulunur.
Regulier:
Düzenli, kurallı.
Reinecke, Carl:
23 Haziran 1824 tarihinde Hamburg yakınlarındaki Altona kasabasında dünyaya gelen Alman küğ adamı, piyanist, orkestra yönetkeni, öğretmen ve bağdar Carl Reinecke’nin yaşamı şaşırtıcı bir değişim dönemini kapsıyordu. Reinecke, Ludwig van Beethoven’in “Dokuzuncu Sinfonisi”nin ilk kez çalındığı yılda doğdu ve Stravinsky’nin “Ateş Kuşu Balesi”nin ilk kez sahnelendiği yılda sonsuzluğa göç etti. “Leipzig Konservatuvarı”nın yöneticiliğini de üstlenen Reinecke’nin verdiği ürün genliği çok kapsamlıdır. 200’ün üzerinde yayınlanmış olan yaratısı bulunmaktadır. Bunlar operaları, sinfonileri, konçertoları, öğretim amaçlı parçaları ve Mozart ile Beethoven’in konçertoları için yazılmış kadansları içermektedir. Reinecke 10 Mart 1910 tarihinde Leipzig’de sonsuzluğa göç etmiştir.
Rejouissance:
Eski ardışlarda "scherzo" tarzında bir bölüm. Örnek: Johann Sebastian Bach'ın 4. Açımlığı...
Relatif:
İlgili, akraba. Küğde Büyük Do ile küçük la gibi...
Relatif:
Göreceli.
Relevé:
Balede parmaklar üzerinde yükselmek.
Relever:
Yükselmek, kalkmak.
Religioso:
(İt.) Dini, dindarca. Dini, dinsel. Dinsel uslupta. Dindar bir biçimde.
Remileme:
Solfej, remileme yapmak, solfej yapmak. Ses eğitimi, ses eğitimi yapmak. Bkz. Solfej. Solfège, solfeggiare, solfeggio.
Rentré:
Yeni giriş.
Rentrer:
Yeniden girmek.
Renverser:
Çevirmek, alt–üst etmek, üstüste iki notanın yerlerini değiştirmek.
Repeat:
(İng.) Tekrar, tekrarlamak. Yeniden yayınlamak, bir kez daha yayına sokmak. Nakarat, nakarat işareti. Yinelemek. Tekrar etmek, tekrar edilen şey. Tekerrür, tekerrür etmek. Yinelem. Yinelenen.
Répertoire:
(Fr.) Repertuvar, dağarcık. Derleme, dizin. Bkz. Dağar.
Repertory:
(İng.) Oyun listesi. Dağar, dağarcık. Depo, kaynak. Hazine, repertuar. Dinleti programı. İzlencenin içeriği. Seslendiride yer alan yaratıların tümü. Aynı tiyatroda oynanan oyunların tümü. Öğrenilmiş ve elde hazır tutulan parçalar. Bkz. Répertoire, repertuvar, repertuar. Dağar, dağarcık.
Repeter:
Tekrarlamak.
Repetisyon:
Bkz. Repetition.
Repetiteur (Repetitör):
Prova yaptıran, tekrar ettirerek öğrenmeyi sağlayan kişi. Genellikle şan sanatçılarının çalışmalarında piyano ile eşlik eden sanatçılar için kullanılan bir terimdir.
Repetition:
Tekrar etmek, prova etmek.
Repetizione:
Tekrar, prova.
Replica:
(İng., İt.) Aslına çok benzeyen, kopya. Replika. Yineleme, tekrar, tekrarlama, tıpatıp aynı. Eşi, ikinci nüshası. Eseri, sanatçının kendi yaptığı kopyası. Reprodüksiyon.
Replique:
Replik.
Réponse:
(Fr.) Cevap, yanıt, karşılık. Katolik kiliselerinde bir tarafta bir veya birkaç ses, diğer tarafta ise bir koro tarafından söylenen veya okunan sözler.
Réprise:
(Fr.) Tekrarlanan kısım veya bölüm. Sonat formunun bir kısmı. Yeniden ele alma. Bir kez daha gözden geçirme. Yeniden ele geçirme. Yeni atılış. Bir hamle daha. Tekrar oynama ya da seslendirme. Bkz. Röpriz.
Resonanz:
(Alm.) Rezonans. Titreşim. Yankı, akis. Seselim.
Résoner:
(Fr.) Bkz. Résonner.
Résonner:
(Fr.) Çınlamak, çıngırdamak, şıngırdamak, yankı vermek. Rezonans yapmak. Bkz. Résoner.
Response:
(İng.) Yanıt, cevap, karşılık. Tepki, yansıma. Ses verme, cemaatin papazdan sonra tekrarladığı ilahi. Geri bildirim.
Retard:
Bkz. Gecikme. Gecikim.
Retto:
(İt.) Doğru, ileri.
Reversy, Roger:
Asnieres-sur-Seine (Paris) doğumlu Roger Reversy, (1919-2011?) Roland Lamorlette ile bir yıl çalıştıktan sonra, 1937 yılında “Paris Ulusal Konservatuvarı”na Louis Bleuzet’nin sınıfına girdi. Savaş nedeniyle 1939-1942 arası etütlerine üç yıl ara verdi. Aynı sene Haziran ayında Mr. Bajeux sınıfında birincilik ödülü aldı. Roger Reversy “Opéra Comique”, “Lamoureux”, “Colonne”, “Société des Concerts du Conservatoire” orkestralarında obuvacılık kariyerine başladı. Pek çok film küğü kayıtları ve radyo izlencelerine katıldı. 1949-1984 yıllarında Ernest Ansermet’in daveti üzerine “Orchestre de la Suisse Romande (OSR) Orkestrası”nda yalkın obuvacı olarak çaldı. Roger Reversy orkestra küğcülüğünün yanı sıra, 1958-1984 senelerinde “Cenevre Konservatuvarı”nda obuva öğretmenliği yaparak Ayser Vançin’in de aralarında olduğu birçok yalkıcı obuvacı yetiştirdi. 1967 yılında kaydettiği Charles Chaix’nin “Choral” isimli bağdası, O’nun en sevdiği yaratılardann biridir. (Katkısı için sayın Ayser Vançin’e teşekkürlerimle...)
Rey, Cemal Reşid:
1904 yılında doğmuş olan Cemal Reşid Rey orkestra yönetkeni, piyanoçalar, bağdar ve eğitimci olarak tanınmış bir küğcümüzdür. Bu pek önemli sanatçı aynı zamanda “Türk Beşleri” olarak bilinen grubun da bir üyesidir. “Dar-ül Elhan”da (sonraları ismi “İstanbul Belediye Konservatuvarı olmuştur) bağdama ve piyano öğretmenliği yapmış olan Rey, yeni kurulan “Türkiye Cumhuriyeti”nin direngen bir sanat savaşımcısı olmuştur. 1923 yılından itibaren kendini adamış olduğu idealleri doğrultusunda Türk kültür ve sanat yaşamına tüm gücüyle hizmetlerde bulunmaya başlamıştır. Bu nedenle ülkeye dönüşünden başlayarak yoğun bir çalışma içerisine girmiştir. 1926 yılında yukarıda adı geçen kurumda bir de koro kuran sanatçı çok sayıda öğrenci yetiştirmiştir. Ayrıca, “İstanbul Şehir Orkestrası”nın temelini oluşturan ve ilk çekirdeği sayabileceğimiz “Yaylı Çalgılar Topluluğu” da 1934 yılında kendisi tarafından kurulmuş ve çalıştırılmıştır. Tam bir “İstanbul Beyefendisi” olan sanatçı mükemmel bir fransızca bilgisine sahipti. Bazı yaratıları arasında “Sultan Cem Operası-1924”, “Bebek Efsanesi Sinfonik Şiiri-1928”, “Lüküs Hayat Opereti-1933” ve “Fatih Sinfonik Şiiri-1953” yer almaktadır. Cemal Reşid Rey 1985 yılında yaşama gözlerini yummuştur.
Ribattuta:
(İt.) Ağır kanlı ve yavaşça yapılması gereken tril. Ağır başlı tril. Sakin ifadeli tril. 17. ve 18. yüzyıllarda özellikle İtalyan ve Alman bağdarların yaratılarında görülen küğsel bir süsleme biçimi.
Riethauser, Stéphane:
Film yapımcısı, prodüktör, gazeteci, yazar, çevirmen, öğretmen, fotoğrafçı ve gay aktivist. 1972 yılında İsviçre’nin Genf (Cenevre) kentinde dünyaya geldi. Riethauser orta sınıf bir aileden gelmektedir. Babası Luc Riethauser 1960’lı yıllarda yönetmen olmak istemiş ve bir kısa film çekmişti. Oğul Stéphane Riethauser de gençliğinde westernlere dayanan çeşitli film klipleri çekti ve bu süre içerisinde film yapımcılığına olan yeteneğini gösterdi. “Cenevre Üniversitesi”nde hukuk eğitimi aldı ve 1995 yılında mezun oldu. Bir süreliğine New York’ta yaşadıktan sonra 2002 yılına kadar öğretmen olarak çalıştı. 1999 yılında film yapım şirketi “Lambda Prod”u kurdu ve 2000 yılında Ruth Dreifuss’un önsözüyle çıkan resimli bir gençlik kitabının yazarı oldu. Sanatçı 2003 yılından bu yana İsviçre radyo ve televizyon yayıncısı “RTS” ve “Ilico” isimli kültür programı için çeşitli belgeseller çekmektedir. Ayrıca İsviçre’deki sanatsal çalışmalarıyla etkin bir gazeteci olarak tanınmakta ve “360 °” isimli dergi için yazılar yazmaktadır. Kendini keşfetme ve kimlik bulma sürecinde anneannesinin ve kendisinin karşılıklı yaşam öyküsünü anlatan belgesel film “Madame” ile 2019 yılında Avrupa ve dünyada tanındı. Film, “Locarno Film Festivali”, “Solothurn”, “Taipei”, “Duisburg”, “Tübingen”, “Viyana”, “Madrid”, “Nyon” ve “Zürih” gibi çeşitli festivallerde yer aldı. Selanik ve Madrid’de ödüller kazandı. Sanatçı 2009 yılından bu yana Berlin’de serbest film yapımcısı olarak yaşamakta ve çalışmaktadır. Filmografisi: “Guerre de l’Eau a El Alto - El Alto’da Su Savaşı” (2005 - Bolivya, Belgesel Film), “Ein Wald der Skulpturen / Das Leben und Werk Simon Spierer - Bir Heykel Ormanı / Simon Spierer’in Hayatı ve Çalışması” (Marie-Catherine Theiler ile) (2005 - Belgesel Film), “Raimund Hoghe / Un Danseur Hors Nome - Raimund Hoghe / İsimsiz Bir Dansçı” (2007 - Belgesel Film), “Gay Chic - Şık Bir Gay” (2007 - Belgesel Film), “David Lynch: The Air is on Fire” (2007 - Belgesel Film), “Le Temps Suspendu, Dokumentarfilm Über den Maler Marius Borgeaud - Askıya Alınan Süre, Ressam Marius Borgeaud Üzerine Belgesel Bir Film” (Marie-Catherine Theiler ile) (2007), “Prora, Kurgusal Kısa Film) (2012), “Garten der Sterne - Yıldız Bahçesi” (2016 - Belgesel Film), “Madame” (2019 - Belgesel Film). Sanatçı, “Madame” isimli çalışmasıyla “11. My French Film Festival”de yer aldı.
Rieu, Andre:
1 Ekim 1949 tarihinde Hollanda’nın Maastricht kentinde dünyaya geldi. Orkestra yönetkeni bir babanın altı çocuğundan biri olarak keman çalmaya beş yaşında başlamıştır. Liége’deki “Kraliyet Konservatuvarı” sonrasında 1968-1973 yılları arasında “Maastricht Konservatuvarı”nda eğitim görmüştür. Klasıl küğ eğitimi alan kemancı aynı zamanda orkestra yönetkeni ve bağdar kimliği ile de tanınır.
Rigaudon:
(Fr.) Eski bir Fransız kırınıdır. Bu barok dansı canlı bir yapıya sahiptir. İlk kez 17. yüzyılda Fransız sarayında görülen bu kırın daha sonra kısa zaman süresi içerisinde Almanya ve İngiltere'de de popüler hale gelmiştir. Pek tanınmış İngiliz bağdar Henry Purcell 1689 yılında "The Second Part of Musick's Hand-Maid" başlığı ile harpsikord için eğitici parçaları da içeren bir "Riggadoon" yayınlamıştır. Bkz.: Riggadoon.
Rigore:
(İt.) Ciddiyetle, önemle. Ciddi. Kamil, olgun. Önem vererek.
Rigore de tempo:
(İt.) Tempoda sıkılık. Hızda katılık.
Rigore severità:
(İt.) Ciddiyet. Sertlik, katılık.
Rigoroso:
(İt.) Ciddi bir ifade ile, ehemmiyetli. Tarz olarak ciddi bir yaklaşım ile. Önem vererek. Ciddi. Ölçü ve kuralda sıkı olmak, sıkılık.
Rilasciante:
(İt.) Serbest. Hızı azaltarak. Özgür bırakarak. Bkz. Liberazione.
Rilascio:
(İt.) Serbest bırakma, serbest bırakılma.
Rinforzando:
(İt.) Sesi hissedilmeyecek derecede artırarak. Belli belirsiz kuvvetlendirerek. Tedricen ve son derece hafif bir şekilde sesin yükselmesini sağlayarak. Kısaltması: rinforz.
Ripetere:
(İt.) Tekrarlayarak, tekrarlamak. Tekrar etmek.
Ripetizione:
(İt.) Tekrar, tekrarlamak. Tekrar etmek.
Ripetizione replica:
(İt.) Tekrar yayın etmek, tekrar yayınlamak.
Ripetutamente:
(İt.) Tekrar tekrar, çeşitli kereler, defalarca.
Ripetuto:
(İt.) Çeşitli kereler gerçekleştirerek, defalarca yaparak (yapılmış), çok kez gerçekleştirerek (gerçekleştirilmiş).
Ripoll, Shakira Isabel Mebarak:
Bkz. Shakira.
Risentito:
(İt.) Kırgın, gücenmiş, alınmış. Kırık, içerlemiş. Duyguyla, hissederek.
Risolutamente:
(İt.) Kararlılıkla. Bkz. Risoluto, deciso.
Risoluto:
(İt.) Kararlı. İnatçı. Belirlenen. Belirlenmiş. Önceden saptanmış. Bkz. Deciso.
Risoluzione:
(İt.) Karar, kararlılık. Çözerek, hallederek. İnatçı bir tavır sergileyerek. Karar vererek çözmek. Kararlılıkla. Bkz. Risoluto, deciso, risolutamente.
Rit.:
(İt.) Bkz.: Ritardando. Kademeli olarak yavaşlayarak, dereceli bir şekilde hızı azaltarak. Daha yavaş çalarak. Bu yavaşlamanın birdenbire yapılacağı düşünülmemelidir. Yavaşlama hareketi kademeli olmalıdır.
Ritardando:
(İt.) Ağırlaşarak. Kısaltılmışı: Rit. Bkz.: Rit.
Rivière, David:
David Rivière küğ eğitimine altı yaşında Monako’da başladı. Régis Pasquier’in öğrencisi oldu. “CNSMDP” (Conservatoire National Supérieur de Musique de Paris - Paris Ulusal Küğ Konservatuvarı)’ndan birincilik ödülü aldı. Sanatçı Miriam Solovieff, Sandor Vegh, Valéry Klimov ve Dorothy Delay ile çalışmalarını sürdürerek kendini geliştirdi. Daha sonra “Fransa Ulusal Orkestrası”nın üyesi oldu. Oda küğü gruplarının aranan bir kemancısıdır. Örneğin Jean-Marc Philips yönetimindeki “Fransız Virtüozlar” grubunda, “Klimt Dördülü”nde yer aldı; Daria Hovora ve Raphaël Pidoux gibi küğcülerle çeşitli oluşumlarda bir arada etkinlikler gerçekleştirdi. Sanatçı aynı zamanda “Nice Filarmoni Orkestrası”nın yalkın kemancısıdır. David Rivière, Monfort l’Amaury’deki “Ravel Festivali”ne, Paris’teki “Phoenix Günleri”ne ve ABD’deki “Aspen Küğ Festivali”ne katıldı. Sanatçı, “Paris Ulusal Küğ Konservatuvarı”nda Sylvie Gazeau’nun yardımcı öğretmeni ve Paris’teki “12. Bölge Konservatuvarı”nda keman öğretmenidir.
Roach, Max:
Uzun zamandır rahatsız olan seksenüç yaşındaki caz küğcüsü Max Roach New York’taki evinde uykusunda öldü. Caz dünyasının önemli isimlerinden olan davulcu ve bağdar Max Roach “Blue Note” şirketi ile çalışmaktaydı. Şarkıcı bir annenin oğlu olan Roach Coleman Hawkins, Dizzy Gillespie, Thelonious Monk, Charlie Parker, Sonny Rollins, Miles Davis gibi yirminci yüzyılın büyük cazcılarıyla birlikte çaldı. Aynı zamanda bir insan hakları savunucusu olan Max Roach 1985 yılında Nelson Mandela’nın serbest bırakılması için düzenlenen bir dinletide Bernard Lubat, Manu Dibango ve Salif Keita ile birlikte sahne almıştı. Sanatçının eski eşi ünlü caz vokalisti Abbey Lincoln ile birlikte seslendirdiği “We Insist! – Freedom Now” isimli ardışı Abraham Lincoln’un “siyahlara beyazlarla eşit hak ve özgürlüklerin verildiği yasanın” yüzüncü yıldönümünde Roach tarafından bağdandı. Max Roach 1962’de Oscar Brown Jr.’ın sözleri üzerine muhteşem bir caz ardışı yazdı ve bu yaratı caz küğünde en radikal politik çıkışlardan biri sayıldı.
Robin, Thierry:
Thierry Robin (Titi), çocukluğundan bu yana ilgi duyduğu çingene ve oryantal kültürlerinin etkisinde büyümüştür. Akdeniz dünyasının özgür ruhlu küğcüsü olarak tanınan sanatçı flamenko sanatçısı Cameron de la Isla ve Iraklı ud ustası Munir Bachir’in üzerinde yarattığı etki ile küğe başlamıştır. 1980’li yıllarda ud, gitar ve buzuki alanlarında uzmanlaşan sanatçı Hameed Khan ve Erik Marchand gibi isimlerle yaptığı çalışmalar sonrasında “Charles Cros Akademi Ödülü”nü kazandı ve bu sayede Afrika’dan Avrupa’ya sayısız festivalde sahneye çıktı. Ud ve buzuki üzerine yaptığı doğaçlama çalışmalarıyla eleştirmenlerin dikkatini çeken sanatçı, “Gitanes”dan sonra hayata geçirdiği “Kali Gadji” adlı projesiyle ilk kez Fransız rap küğü ile Afrika düzümsel gidişlerini birleştiren isim oldu. “Les Rives Marocaines” kaydından sonra Titi Robin, güney Faslı Berberi kültürünün güçlü bir mirasçısı olan genç Gnawalı küğcü Mehdi Nassouli ile 2015 yılında “Taziri” isimli albümünü yayınladı. “Taziri”, Akdeniz’in kuzeyinden güney kıyılarına küğsel bir köprü kurmakta, köklerimizi tekrar yaşama döndürmekte ve bölünmelere karşı isyankar bir tavır sergilemektedir. Bu albümün ana kaynaklarını Fas da dahil olmak üzere Kuzey-Batı Afrika küğleri oluşturmaktadır.
Rocholl, Helmut:
“Hannover Küğ Yüksek Okulu”nda Friedrich Jürgen Sellheim ve Konrad Haesler ile öğrenim gören sanatçı Boston’da Colin Carr ile çalışmalar yapmış ve Don Jaffe ile de Bremen’de olgunlaşma dönemini tamamlamıştır. Andre Navarra, Laszlo Mezo, Heinrich Schiff, Ramy Shevelov ve Bartok Dördülü ile ustalık kursları ve oda küğü çalışmaları gerçekleştirmiştir. 1988’den beri “Hildesheim Üniversitesi”nde doçent olarak viyolonsel ve oda küğü dersleri vermektedir. 2006 yılında bu üniversitenin orkestrasının yönetkenliğini de üstlenmiştir. Hem yalkıcı olarak hem de oda küğü alanında etkin olan Rocholl bugüne kadar Türkiye, Hollanda, Avusturya, Amerika, İsviçre, İsrail, İrlanda, Polonya, Romanya, Rusya, Kazakistan ve Kırgızistan gibi birçok ülkede çeşitli dinletiler vermiştir. 1990-1998 yılları arasında “Troya Küğ Festivali” genel sanat yönetmenliğini yürütmüş ve aynı zamanda ustalık kursları vermiştir. “Hildesheim Üniversitesi” aracılığıyla 2006-2008 yıllarında Çanakkale Bozcaada’da “Uluslararası Küğ ve Tiyatro Atölyesi” düzenleyerek yönetmiştir. Kasım 2008’de konuk doçent olarak “Çanakkale Üniversitesi”ne davet edilmiştir.
Rock-A Festivali:
İlk kez 2007 yılında düzenlenen “Rock-A Alternatif Rock Festivali” Dikili’nin Bademli Köyü Pisa sahilinde gerçekleştirilmektedir. Üç gün süren festivale yabancı ve yerli rock grupları katılmaktadır. Ege ve Akdeniz’in ilk ve tek alternatif rock festivali olma iddiasını taşıyan etkinlik boyunca rock severler barış, dostluk, doğa ve çevre korunması, insanca ve adil bir dünya taleplerini küğ yoluyla dile getirmektedirler. Festivalde ayrıca tiyatro, fotoğraf, el sanatları atölyeleri, dans ve film gösterileriyle renkli bir izlence yer almaktadır. Festival alanına ulaşım ise İzmir Montrö Meydanı’ndan kalkan araçlarla yapılmaktadır. Festival düzenleyicileri etkinlik alanında park yeri olmadığına dikkat çekerek özel araçlarla gelinmemesini istemektedir. Rock-A gönüllüleri yaptıkları açıklamada “Nükleer ölüm bulutlarının üstümüze çökertilmeye çalışılmasına, siyanürlü-altınlı ama geleceksiz bir dünya dayatılmasına, vatanlı-milletli ama ille de ölümlü ve tabutlu militarize pohpohlamalara, cinsiyetçi yalanlara, kapitalist endüstri ve kar hırsıyla insanlığı susuzluğa mahkum eden ve birey hayatlarını kölelikle tüketmek için ağzı sulanan şirketlere inat özgürlüğü, dayanışmayı, barışı ve eğlenceli bir karşı çıkışı haykırdıklarını” belirtmektedirler.
Rodrigo, Joaquin (22 Kasım 1901 Sagunto – 6 Temmuz 1999, Madrid):
Gitar küğünü sevenler tarafından yakından tanınan bağdarın “Ausencias de Dulcinea” isimli yaratısı bariton, dört sopran ve orkestra için yazılmıştır. “Aranjuez” başlığını taşıyan gitar konçertosu son derece popülerdir. Gitar ve orkestra için yazdığı ardış da pek tanınmıştır. Koro, gitar ve orkestra yaratısı “Zyklus”u da anmadan geçmemek gerekir.
Roel, Emine Ayça (Göğüş):
17 Nisan 1978 tarihinde İzmir’de doğdu. Daha üç yaşında iken piyano dersleri almaya başladı. Kısa bir süre sonra babası Tuğrul Göğüş ile keman öğrenmeye karar verdi. Onbir yaşındayken girdiği “Dokuz Eylül İzmir Devlet Konservatuvarı”nın lise kısmını bitirdikten sonra “Çukurova Üniversitesi Adana Devlet Konservatuvarı”na geçti ve Ferhang Hüseyinov’un öğrencisi olarak 1999 yılında bu okulun keman bölümünden mezun oldu. 2003 yılına dek çeşitli orkestralarda ve konsevatuvarlarda çalıştı. 2004 yılında yerleştiği Hollanda’nın Utrecht kentinde keman öğretmenliğine ve dinletilerine devam etmektedir.
Roelofs, Isabelle:
Küğ öğretmeni, korno sanatçısı, aranjör, orkestra yönetkeni ve piyanist. 1993 yılında doğan Isabelle, küçük yaşta babasından piyano dersleri almaya başladı. 8 yaşında iken korno derslerine başladı. Birkaç yıl sonra Nieuwerkerk aan den IJssel’deki sinfonik üfleme çalgılar orkestrası “Da Capo”nun ve daha sonra Zevenhuizen’deki topluluğun üyesi oldu. Isabelle henüz 15 yaşında iken küğ ve dans dalında Rotterdam’da bulunan “Havo Küğ ve Dans Codarts”a kabul edildi ve 2010 yılında buradan mezun oldu. Daha sonra “Rotterdam Konservatuvarı”na girerek bu okulda Bob Stoel ve Martin van de Merve ile ve daha sonra Wendy Leliveld ile korno eğitimini tamamlayarak 2016 yılının Haziran ayında diplomasını aldı. Lisans eğitimi sonrasında Isabelle küğ eğitimcisi olmaya karar verdi. Aynı zamanda bakır üflemeli çalgılar için de öğretmenlik yapma hakkını elde etmişti. Genç sanatçı bir toplulukla, bir gençlik orkestrasıyla ve bir vurmalı çalgılar grubu ile orkestra yönetkeni olarak staj yaptı. Ayrıca küğ öğretmenliği eğitimi alarak 2018 yılında öğretmen olmak için aldığı eğitimi bitirdi. Korno, Isabelle için her zaman bir yan uğraş alanı olarak gündemindeydi. 2018 yılının Temmuz ayında Isabelle “Eğitim Bölümü”nden mezun oldu. Küğ öğretmenliği eğitimi alırken çeşitli okullarda staj yaptı. Sanatçı, korno alanında lisans üstü eğitimini “Anvers” ve “Ghent” konservatuvarlarında Rik Vercruysse ile yapmaktadır. Şu anda Jeroen Billiet’ten korno dersleri almaya devam etmektedir. Sanatçı tüm bu çalışmaları yaparken çeşitli okullar ve derneklerde küğ ve korno hakkında dersler verdi ve bilgiler aktardı. 2017 yılında “Moz-Art” küğ okulunda geçirdiği 5 güzel yılın ardından Isabelle kendi işini kurmaya karar verdi. 2018 yılının Ocak ayında kurduğu kendi şirketi “Belle Musique”de (Güzel Küğ) öğreticilik ve yöneticilik yapmaktadır. Isabelle Roelofs artık kendi evinde dersler vermeye ve hafta sonları Gouderak’ta küğ yapmaya başladı. Tüm bu çalışmaların yanında sinfonik orkestralarda, barok küğü topluluklarında, opera ve operette, akordiyon ve fanfar orkestralarında bir profesyonel olarak yer almaktadır. Isabelle ayrıca korno toplulukları ve gençlik orkestraları için küğ düzenlemektedir. Düzenlediği küğlerin toplulukların ya da orkestraların seviyeleri ile uyumlu olmasına özen göstermektedir. Örneğin, 3 Ekim 2015 tarihinde “Hollanda Korno Derneği”nin düzenlediği gecede çalınan küğün büyük bir bölümünü Isabelle Roelofs düzenlemiştir. Sanatçı Türk bağdarlardan Zafer Yümlü’nün “Katibim” küğü üzerinde yaptığı düzenlemeyi “YouTube”da seslendirmiştir. Bu ilginç çalışmayı ve seslendirmeyi dinlemek için aşağıdaki linklere tıklayınız:
https://www.youtube.com/watch?v=kRagxR3AqIw&feature=youtu.be
https://open.spotify.com/track/2MEyFzspSFXinBOJCW0fYo?si=Oc7ltR38Q8-2I5BlvOfRlw
Romanza Andaluza:
Endülüs Romansı.
Rona, Bertan:
1978 yılında doğdu. İlk ve orta öğrenimini İzmir'de tamamladı. Bu yıllarda Aykut Yafe'den piyano dersleri aldı. 2000 yılında girdiği "Dokuz Eylül Üniversitesi Devlet Konservatuvarı"nın bağdama bölümündeki öğrenimi süresince İstemihan Taviloğlu ile bağdama, uyumbilim ve orkestrasyon; Mehmet Aktuğ ile yeni küğ teknikleri çalıştı. Rona 2003 yılında düzenlenen "I. İzmir Uluslararası Yeni Müzik Festivali"ne davet edilen tek öğrenciydi. Bu kapsamda "Focus" adlı piyano sonatını seslendirdi ve kapanış bildirgesinde, kendi küğsel dilini "duyuş ile düşüncenin birbirini tamamladığı ve yapısal bütünlükten ödün vermeyen bir yenilik arayışı" olarak tanımladı. Aynı yıl sınıf atlayarak lisans devresinden mezun oldu ve "Dizisel Müziğe Giden Yol" başlıklı teziyle yüksek lisans öğrenimini tamamladığı 2006 yılına kadar "Dokuz Eylül Üniversitesi Devlet Konservatuvarı"nda biçim bilgisi ve bağdama dersleri verdi. "Katibim" türküsü için yaptığı ses ve piyano düzenlemesi 2005 yılında Fas'ta düzenlenen "Uluslararası Marakeş Küğ Festivali" kapsamında soprano Aytül Büyüksaraç, bariton Altuğ Dilmaç ve soprano Selmin Günöz'den oluşan "Turkish Voice of Opera" adlı topluluk tarafından "Kraliyet Tiyatrosu"nda yorumlandı. Piyanist Demet Eytemiz'in eşliğindeki soprano Aytül Büyüksaraç ve bariton Gökhan Koç'un yalkıcılıkları ile 11 Nisan 2006 tarihinde Türkiye'de ilk seslendirilmesi gerçekleştirilmiş olan "Colors of Turkey/Türkiye'nin Renkleri" başlıklı proje için yaptığı düzenlemeler ise Amerika Birleşik Devletleri'nde seslendirildi. Rona, 2006-2007 arasında Selman Ada ile orkestra yönetkenliği çalıştı ve "İstanbul Bilgi Üniversitesi" bünyesinde "Klasik Müziği Anlamak" başlıklı atölyeyi kurup yönetti. Halen "Samsun Devlet Opera ve Balesi"nde koro yönetkeni olarak görev yapan Rona, aynı zamanda "Opera ve Bale Kulübü"nün çıkarmakta olduğu "Bel Canto" gazetesinin genel yayın yönetmenidir.
Yaratıları:
• Piyano için Sonat (Focus)
• 5 Piyano Parçası
• Piyano Ardışı
• Piyano için "Özdeyişler"
• Piyano için 3 Minimal Bağda
• Bas ve Piyano için 5 Türkü
• Soprano, Bariton, Koro ve Piyano için "İlâhi"
• Mezzo-Soprano ve Yaylı Çalgılar Orkestrası için "Konçertant"
• Orkestra için Prelüd
Rondeau:
(Fr.) Bkz. Rondo.
Rondo:
Ana konunun (temanın) sonraki yan konular (yan temalar, ikincil konular) arasına girerek yinelenmesiyle oluşan tekrarlı (nakaratlı) bir biçime sahip küğ. Bu tarz bir küğ ile gerçekleştirilen kırın. Ana motifin çeşitli kereler tekrarlanması ile oluşan bağda türüne denilir. Defalarca yinelenen esas konu ile bunların arasına giren diğer konuların keşişlemesi "Rondo" formunun temelini oluşturur. "Rondo", ana motifin birçok kez yinelenmesi ile meydana getirilen bir bağdama türüdür. Bkz. Rondeau.
Rosi, Gianfranco:
İtalyan kökenli ABD’li belgesel film yapımcısı. 30 Kasım 1963 tarihinde Eritre’nin başkenti Asmara’da dünyaya geldi. İtalyan olan babası bu kentte “IRI - Istituto per la Ricostruzione Industriale” (Endüstriyel Yeniden Yapım Enstitüsü)’ne bağlı bir bankanın yabancılar bölümünde yönetici olarak çalışmaktaydı. Ancak devam eden “Eritre Bağımsızlık Savaşı”nın yarattığı tehdit nedeniyle, ailesi onu 11 yaşındayken İtalya’ya gönderdi. Rosi, yaşamını İtalya ve Türkiye’de sürdürdü. 19 yaşında iken tıp eğitimi gördüğü “Pisa Üniversitesi”nden ayrılmaya karar verdi ve “New York Üniversitesi Film Okulu”na girdi. O tarihten itibaren yaşamını ABD’de sürdürdü ve çifte vatandaşlık aldı. Sanatçı, “Ganj Nehri” kıyılarındaki yaşamı belgelemek için beş yılını Hindistan’da geçirdi ve 1993 yılında “Boatman - Kayıkçı” isimli belgesel ortaya çıktı. Bu film “Sundance”, “Locarno”, “Toronto” ve “Amsterdam Uluslararası Dokümanter Film Festivali”nde gösterime girdi. Bundan sonra çektiği uzun metrajlı filmi “Below Sea Level - Deniz Seviyesinin Altında” Kaliforniya’nın Slab kentinin topluluk sakinlerinin arasında çekildi ve dört yıl kadar bir zaman aldı. Bu filmle sanatçı “2008 Venedik Film Festivali”nde “Orrizonti Bölümü”nde “En İyi Belgesel Ödülü”nü kazandı. Rosi’ye, 2009 yılında yazar Charles Bowden’in “Harper’s Magazine” dergisinde yayınlanan makalesi “The Sicario”ya dayanan bir film yapması teklif edildi ve ortaya “El Sicario, Room 164” çıktı. Film Juárez Cartel isimli şahsın “Sicario Grubu” ile 200’den fazla cinayet işlediği iddiasıyla yapılan yüz yüze bir konuşmaya göre oluşturulan senaryodan yola çıkılarak oluşturuldu. “El Sicario” 2010 yılında yapılan “Venedik Film Festivali”nde “Orrizonti Bölümü”nde yapılan yarışmada prömiyer yaptı. Rosi’nin 2013 yılı yapımı “Sacro GRA” filmi “70. Venedik Film Festivali”nde “Altın Aslan” ödülünü kazandı. 2016 yılı yapımı “Fire at Sea - Denizde Yangın” isimli filmi de “66. Berlin Film Festivali”nde “Altın Ayı” ödülünü kazandı. “Luce Enstitüsü” 2013 yılında Lampedusa adası yakınlarında meydana gelen ve göçmen taşıyan bir geminin parçalanması konusunda kısa bir film yapması için sanatçıya başvuru yaptı, ancak Rosi, Avrupa’nın süreğen göçmen krizini ve İtalya’nın göçmenlere davranışını ortaya koyan uzun metrajlı bir proje ortaya koydu. “Fire at Sea - Denizde Yangın” isimli çalışması “En İyi Belgesel” dalında “Akademi Ödülü”ne aday gösterildi. Sanatçı, bu belgeselin çekimlerini Lampedusa adasında hemen hemen bir yıl zaman süresinde tamamlayabildi. Film, gösterime girdikten sonra uluslararası alanda çok büyük yankı uyandırdı. Bu film, İtalya tarafından “En İyi Yabancı Film” dalında “Akademi Ödülü”ne sunulan ilk belgesel oldu, ancak final listesine giremediyse de “89. Akademi Ödülleri”nde “En İyi Belgesel” dalında aday gösterildi. Sanatçı “Venedik”, “Berlin” ve “Cannes” gibi üç büyük Avrupa film festivalinden iki büyük ödül kazanan tek belgesel film yapımcısıdır. Michael Haneke, Ang Lee, Ken Loach ve Jafar Panahi dışında içinde bulunduğumuz yüzyılda bunu başarabilen tek yönetmendir.“Notturno - Gece” isimli filmiSuriye, Irak, Kürdistan ve Lübnan gibi savaş bölgelerinde yaşayanlar arasında üç yıl boyunca çekildi ve 2020 yılında “77. Vemedik Uluslararası Film Festivali”nde ilk gösterimi yapıldı.
Roy, Maxime:
Oyuncu, yönetmen, senaryo yazarı ve kamera operatörü. Serbest zamanlı çalışan görsel sanatçı. En tanınmış çalışmaları “Meme Pas Mal - İncinmedi Bile” (2013), “Beautiful Loser - Güzel Ezik” (2018) ve “Sole Mio - Güneşim Benim” (2019). Sanatçının "Sole Mio" isimli filmi "11. My French Film Festival" kapsamında gösterime girmiştir.
Röpriz:
Tekrarlama, yineleme. "Reprise" teriminin Türkçeleştirilmiş kullanımının yazılış şekli. Bkz. Reprise.
Ruano, Juan Antonio Mayorga:
Oyun yazarı. 6 Nisan 1965 tarihinde Madrid’de dünyaya geldi. En tanınmış eseri “Himmelweg” (Way to Heaven - Cennet Yolu) olup 2017 yılı Haziran ayında Londra’daki “İspanyol Tiyatrosu Festivali”nde ilk kez sahneye konuldu. Mayorga, “İspanyol Ulusal Araştırma Konseyi” bünyesinde yer alan “Felsefe Enstitüsü”nde felsefeci Reyes Mate’nin yönetiminde araştırma görevlisi olarak çalıştı. Daha sonra bu alandaki çalışmalarını Münster, Berlin ve Paris’de sürdürdü. 1997 yılında doktorasını tamamladı. 2011 yılında “La Loca de la Casa” (Evin Deli Kadını) isimli topluluğu kurdu. 2012 yılında “La Lengua - Dil” isimli oyununu sahneye koydu. Evli ve üç çocuk babasıdır. Önemli yaratıları arasında “Kaplumbağa”, “Evde”, “Teresa ve Amarillo” ve “Ebedi Barış” bulunmaktadır. Diğer verimleri arasında şunlar bulunmaktadır: “Siete Hombres Buenos - Yedi İyi Adam”, “Mas Ceniza - Daha Fazla Kül”, “El Traductor de Blumemberg - Blumemberg Çevirmeni”, “El Sueño de Ginebra - Cenevre Hayali”, “El Jardín Quemado - Yanmış Bahçe”, “Angelus Novus - Yeni Melek”, “Cartas de Amor a Stalin - Stalin’e Aşk Mektupları”, “Sonámbulo - Uyurgezer”, “Hamelin”, “Primera Noticia de la Catástrofe - Felaketin İlk Haberi”, “El Chico de la Ultima Fila - Son Sıradaki Çocuk”, “El Elefante ha Ocupado la Catedral - Fil Katedrali İşgal Etti”, “La Lengua en Pedazos - Parçalı Dil”, “El Crítico - Eleştirmen”, “El Cartógrafo - Haritacı”, “Los Yugoslavos - Yugoslavlar”, “El Arte de la Entrevista - Söyleşi Sanatı” ve “Reikiavik - Reykjavik.” Bkz.: Mayorga, Juan.
Rubare:
(İt.) Çalmak, hırsızlamak. Bkz.: Rubato.
Rubato:
(İt.) Çalmak, hırsızlama, hırsızlamak. Çalıntı. Küğsel bir cümlede temponun ya da tartımsal akışın serbest bir anlayışla hızlandırılıp, yavaşlatılması. Bir tür ritmik özgürlük. Küğcülerin aynı anda aynı duyguları paylaşarak büyük bir uyum içinde, adeta salt kendilerinin görebildiği bir yönetkeni takip edercesine birlikte hissetiklerini kağıda dökülmüş olan o küğsel yaratının kapsamında seslendirmeleri; birlikte yavaşlayıp birlikte hızlanmaları. Bir ölçü içerisinde kaç vuruş varsa o kadar vuruş için gereken tüm zamanın dahilinde bir vuruşu kısaltıp o vuruşta kazanılan zamanın başka bir vuruşa eklenmesiyle elde edilen küğ dalgalanması. Bu şekilde birlikte hissetmek, uzun yıllar birlikte küğ yapmanın ve buna bağlı gelişen derin dostluğun doğal bir sonucudur. Bir topluluk söz konusu olduğunda o topluluk kaç kişiden bireşiyorsa her bir bireyin farklı karakteri, farklı renkleri, farklı fikirleri, duyguları, vb. bulunmakla birlikte topluluğun üyeleri küğde aynı anda aynı hisleri paylaşır ve kendi özgür iradelerini birlikte salınıma bırakırlar. Böylece “ortak bir rubato” anlayışına erişirler. Bir küğ cümlesinde çalıcının ya da çalıcıların tempoyu serbest bir anlayışla hızlandırıp yavaşlatmaları, ancak ölçü ya da cümle toplam vuruşunun aynı kalması. Bir notanın başka bir nota yerine uzatılması ya da kısaltılması. Yorumcunun bir an için belirlenmiş ritmik yapıdan ayrılarak kendi içgüdüsüne göre küğsel yapıyı, ezgiyi ya da tempoyu değiştirerek çalması. Romantik dönemde küğün en önemli unsurlarından birisi haline gelmiştir. Küğsel terim olarak uygulamada temponun hızlandırılıp yavaşlatılması anlamına gelir. Bazılarına göre küğde düzümsel bir özgürlüktür. Leonard Bernstein rubato için şöyle demektedir: “Bununla beraber şefin bir eser süresince aynı tempoya çakılıp kalmayacağı da doğaldır. Mekanik bir vuruş yerine serbest akış ister. Müzikte buna “rubato” denir. Kelimenin lügat anlamı “hırsızlama”. Müzikteki kullanılmasıysa bir tür Ali’den aşırıp Veli’ye vermektir. Bir vuruşu kısaltarak zaman çalarsın, diğerini uzatıp bunu geri verirsin. Böylece makina gibi ritm vurma yerine bağımsız çalma olanağı gelir. Ancak rubato rahatlıkla kötüye kullanılabilir. Stil ve müzik anlamında sınırı aşmamaya çok dikkat etmeli, aksi halde dejenere olur ve adi bir duygusallığa düşer. Zevkli yapıldığında şefin vaz geçilmez ögesidir.” Bkz.: Rubare.
Rudin, Alexander:
Alexander Rudin kendi kuşağının en parlak, en özgün ve karizmatik yorumcularından biridir. Dünyaca tanınmış bir çellist, orkestra yönetkeni, öğretmen, eski müzik eserleri araştırmacısı ve kendi oda orkestrasının çalışmalarının orkestral düzenlemelerinin yazarı olan sanatçı tüm bu yaratıcı roller içinde aynı başarıyla kendini göstermektedir. “Rusya Halk Sanatçısı” ve “Devlet Sanatçısı” ödüllerine layık görülen Rudin “Moskova Konservatuvarı” profesörü ve “Müzikal Topluluk” adlı yardım kuruluşunun başkanıdır. Alexander Rudin 1960 yılında Moskova’da doğdu. “Gnessin Devlet Müzik ve Pedagoji Enstitüsü” çello ve piyano bölümünden mezun oldu. Öğrenimini “Moskova Konservatuvarı”nda Dimitri Kitayenko’nun öğrencisi olarak orkestra yönetkenliğiyle tamamladı. Profesyoneller Rudin’i, “Moskova Peter Ilyitch Tchaikovsky Yarışması” (yirmi yıl sonra aynı yarışmada kendisi jüri üyesiydi)gibi birçok prestijli uluslararası yarışmada kazandığı üstün başarılarının ardından tanımaya başladı. Yalkıcı ve orkestra yönetkeni nitelikleriyle Avrupa’nın önde gelen orkestralarında yer alarak dünyayı dolaşmakta olan sanatçı Fransa, Hollanda, İtalya, Almanya, Türkiye, Makedonya ve d aha birçok ülkede büyük uluslararası yarışmaların sürekli katılımcısı olmuştur. 1998’den bu yana Alexander Rudin’in yaratıcı çalışmaları, ''Akademi Oda Orkestrası - Musica Viva” ile olan ilişkisini hiç kaybetmemiştir. “Musica Viva” Rusya’nın en iyi oda orkestrası olarak, sadece halk tarafından değil, aynı zamanda eleştirmenler ve diğer müzikçiler tarafından da kabul görmüştür.
Ruhselman, Şahap:
1923 yılında doğan Şahap Ruhselman “Ankara Devlet Konservatuvarı Üflemeli Çalgılar Fagot Bölümü”nden 1945 yılında mezun olmuştur. Bando subayı ve bando yönetkeni olarak çeşitli birliklerde görevler üstlendikten sonra ordudan ayrılarak İzmir’e yerleşmiştir. İzmir kentinde küğ alanında çeşitli etkinlikler gerçekleştirmiştir. Ayrıca “İzmir Belediye Bandosu”nun yönetkenliğini de yapmıştır. Şahap Ruhselman’ın bu bandonun gelişimine büyük katkıları olmuştur. “İzmir Devlet Konservatuvarı”nda fagot öğretmenliği yapan sanatçı çok sayıda öğrenci yetiştirmiştir.
Rumba:
Bir Küba kırınıdır. Kadın ve erkek çiftler karşılıklı kırınırlar. 2/4’lük ölçüde olan hareketli bir kırındır. 1930’larda “Amerika Birleşik Devletleri”nde gözde hale gelmeye başlayan bu kırın böylece pek tanınır hale gelmiştir. “Rumba” ABD’den tüm dünyaya yayılmıştır.
Rumeli Bahar Şenliği:
“Rumeli Balkan Türkleri Federasyonu”nun düzenlediği “Geleneksel Rumeli Bahar Şenliği” her yıl Mayıs ayı sonlarında büyük bir katılım ile yapılmaktadır. 2008 yılında yedincisi gerçekleştirilen şenliğe Yeşim Salkım, Tarık Mengüç, Ekrem, Fuat Erenoğlu, Beyo, Cüneyt Şentürk, Salih Can gibi isimler katılmıştır.
Runaway:
Kanye West'in yönettiği ve aynı zamanda oynadığı "Runaway" adlı videoda Ebanks, yaralanmış bir anka kuşunu canlandırmaktadır.
Rusev, Rusko Vasilev (Ruskov, Rusko):
Halen “Çukurova Üniversitesi Adana Devlet Konservatuvarı”nda profesör olarak çalışmakta olan sanatçı 1946-1948 yılları arasında “St. Cyril - Methodius Fransız Koleji”nde eğitimine başladı ve 1948-1955 yılları arasında Sofya’da lise eğitimi gördü. 1955 yılında girdiği “Bulgaristan Küğ Akademisi”nde Georgi Zlatev Çerkin ile bağdama ve ses, Lyubomir Pipkov ile bağdama ve oda küğü, Dragan Kardjiev ile opera rejisörlüğü, Assen Dimitrov ile orkestra yönetimi, Ilyia Yossifov ve Lyudmila Prokopova ile opera sanatı alanlarında çalıştı ve 1960 yılında bu eğitimini tamamladı. Rusev 1963-1966 yılları arasında ise Georgi Zlatev Çerkin ile yüksek lisans yaptı. 1960-1963 yılları arasında Veliko Tırnovo’da “Konstantin Kissimov Müzikali”nde yalkıcı olarak çalışan Rusev 1963 yılından itibaren Sofya’daki “Panço Vladigerov Küğ Akademisi”nde yer aldı. 1963-1966 yılları arasında Profesör Çerkin’in asistanlığını yaptı. 1965-1973 arasında Sofya’daki “Stefan Makedonski Devlet Küğ Tiyatrosu”nda bulundu ve 1967-1985 arasında opera şan öğretmenliği yaptı. 1985-1996 arasında opera şan doçenti olarak gördüğümüz sanatçı 1994 yılından başlayarak “Müzik Akademisi Opera Şan ve Opera Tiyatro Fakültesi”nde dekan olarak bulundu. 1992’den bu yana “Yeni Bulgaristan Üniversitesi”nde görev üstlendi. 1996 yılında opera-şan alanında profesör olan Rusev 1998-2000 yılları arasında “Yeni Bulgaristan Üniversitesi”nde dekan oldu. 2000 yılında “Yeni Bulgaristan Üniversitesi”nde “Küğ ve Sahne Sanatları Müdürü” olan sanatçı 2007’de “Çukurova Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Opera Şan Anasanat Dalı”nda görev aldı. Lom, Montana, Şumen, Vidin, Sliven, Kazınlık ve Veliko Tırnovo’da şan öğretmenliği ve koro eğitimciliği yaptı. Sofya’da “Taşımacı İşçiler Korosu” ve “Bulgaristan Ordusu Merkez Korosu”nun eğitimciliğini yürüttü. Sanatçı olarak ilk rolünü Sofya’da “Gençlik Tiyatrosu”nda Moliere’in “Burjuva Asilzade” oyununda 1959-60 yıllarında üstlenen Rusev ayrıca Kalman’ın “Sirk Prensesi Opereti”nde “Müdür” rolü, 1961 yılında Egon Kemeni’in küğlü oyunu “Güneyde Herhangi Bir Yerde / Somewhere in the South”nda “Krijan” rolü, yine aynı yılProf. Georgi Z. Çerkin ve oğlu Georgi Çerkin’in oyunu “Elmas Kılıç”ta “İvan” rolü, 1962 ve 1968 yıllarında Assen Karastoyanov’ın “Geçmişteki Bulgarlar” operetinde“Büyük Baba Liben” rolü, 1962 yılında Valentinov’un “Sarayın Sırları”oyununda “Bey” rolü, Bulgaristan’da ilk kez sahnelenen ve bağdarı Paraşkev Haciev olan “Milyoner” isimli komik operada 1965 yılında “Maslarski” rolü, Çarl Lekok’un operasında “Madam Ango’nun Kızı Larivodier” rolü, Lehar’ın “Lüksemburg Kontu”operetinde“Paris Eyalet Başkanlığı” rolü, 1966 yılında Jacques Offenbach’ın “Kontes Gerolstayn”operetinde“Kardinal Kasuini” rolü, Victor Raiçev’in “Gölge / The Shadow”operetinde“Pietro” rolü, “My Fair Lady” müzikalinde “Başkahya” rolü, “Küğ Akademisi”nde ilk kez sahnelenen Donizetti’nin “Don Pasquale” operasında “Don Pasquale” rolü, 1967 yılında Jacques Offenbach’ın “Mavi Sakal”operetinde“Prens Oskar” rolü, Zeller’in “Kuş Satıcısı”operetinde“Şnek” rolü, Porter’in “Öp beni Kate / Kiss me Cate” müzikalinde Paul rolü, B. Pokrovski’nin rejisörlüğünü yaptığı Hrennikov’un “Beyaz Gece” müzikalinde “Baron Frederiks” ve “Esaul” rolleri, 1968 yılında Çerkin’in “İhtilal Şarkısı” operetinde “Halil Bey” rolü, 1968 yılında Suppe’nin “Büyük Bilinmeyen” yaratısında “Colorado” rolü, oğul Johann Strauss’ın “Yarasa”operetinde“Başkahya” rolü, 1969 yılında Dimiter Valçev’in“Gülme Gösterisi”müzikalinde“Yellowcheese Gionchev” rolü, 1970 yılında Jacques Offenbach’ın “Güzel Helen” operetinde “Kalhas” rolü, Boris Alexandrov’ın “Malinovkada Düğün”operetinde“Baliasani” rolü, Kalman’ın “Prenses Maritza”operetinde“Çeko” rolü, Oto Libih’in “Balkanın Gülleri”operetinde“Paşa” rolü, 1972 yılında “Müzik Akademisi”nde Haendel’in “Serse” operasında “Elviro” rolü, 1974 yılında Lehar’ın “Şen Dul”operetinde“Baron Zetta” rolü, 1979 yılında Bulgaristan’da ilk defa sahnelenen ve bağdarı Paraşkev Haciev olan “Şumla Polka” müzikalinde “Rözler” rolü, 1983 yılında Felzman’ın “Çarli’nin Teyzesi” müzikalinde Bryaset rolü, 1984 yılında Abraham’ın “Savoyada Balo” müzikalinde “Arçibald” rolü, Haciev’in “Vaktiyle” operasında “Stanoy” rolünü üstlendi. Bunlardan “Sofya’nın Ulusal Öyküleri” “Ulusal Radyo” için kaydedildi. Çerkin’in “İhtilal Şarkısı” operetinde “Halil Bey rolünü oynarken de bu eser kaydedildi. Sanatçı ayrıca 1990 yılında oğul Johann Strauss’un “Yarasa”operetinde“Froş” rolünde de yer aldı. Rusev koro yönetkeni olarak da bazı yaratılarda görev aldı: Valentinov’un “Sarayın Sırları”, Egon Kemeni’in küğlü oyunu “Güneyde Herhangi Bir Yerde”, Prof. Georgi Zlatev Çerkin’in “Elmas Kılıç”, Listov’ın “Sivastopol Valsi”, Assen Karastoyanov’un “Geçmişteki Bulgarlar”, Frimal ve Stothard’ın “Rosmarie”, Katz’ın “Bölünmüş Aşk”, Jacques Offenbach’ın “Güzel Helen”. Sanatçının üçyüzden fazla öğrencisi şu anda dünya küğünde önemli yerlere gelmişlerdir. Bunlar arasında Peter Dimitrov, Vesselin Hristov, Svilen Raitchev, Galin Dobrev, Olga Skekliova, Orfei Petrov, Andrei Pernishki, Ljubomir Georgiev, Artur Jebrovski, Marcin Bronikovski, Vladimir Stojanov, Kameliya Kader, Anna Veleva, Yuliana İlieva, Petko Bonev, İoana Zoneva, Ivaylo Mihaylov, Vesselin Stojkov gibi isimler bulunmaktadır. Sanatçının öğrencileri önemli ödüllere de layık görülmüşlerdir. Rusev’in yayınlanmış kitapları arasında “Başlangıçtan Bugüne Müzik Akademisi'nin Stüdyo Opera Tiyatrosu” (Sofya, 1990), Prof. Georgi Z. Çerkinin “Şarkı Kitabı”, K. Karapetrov’un “Ses Metodolojisi” adlı kitabının önsözü, L. B. Dmitriev’in “Ses Metodolojisine Giriş” isimli kitabının çevirisi... Sanatçı merkezi Varşova’da bulunan “Ses Eğitimcileri Derneği”nin üyesidir. Rusev uluslararası etkinliklerde jüri üyeliği de yapmıştır.
Rustic:
(İng.) Kırlara, köylere ilişkin. Kırsal, rustik. Köylü işi, taşraya ait. Köye ve kıra özgü. Sade ve basit. Köye ait. Bkz. Rustico. Rustique. Pastoral. Pastorella.
Rustico:
(İt.) Kıra ilişkin. Kır ve doğayı yansıtan. Tabiatı anlatan. Bkz. Rustic. Rustique. Pastoral. Pastorella.
Rustique:
(Fr.) Kırsal, köysü. Rustik. Bkz. Rustic. Rustico. Pastoral. Pastorella.
