Ab
Abaco, Damiano Dall':
İtalyan gitar sanatçısı. Zamanının en önemli gitar çalıcılarından birisiydi. Bağdar, kemancı ve viyolonselci Evaristo Felice Dall’Abaco’nun babasıdır. Bkz.: Abaco, Evaristo Felice Dall'.
Abaco, Evaristo Felice Dall’:
İtalyan bağdar, kemancı ve çellist. 12 Temmuz 1675 tarihinde İtalya’nın Verona kentinde pek tanınmış gitar sanatçısı Damiano dall’Abaco’nun çocuğu olarak dünyaya geldi. Giuseppe Torelli’den keman ve çello çalmayı öğrendiği düşünülmektedir. Modena kentinde Tommaso Antonio Vitali ile birlikte keman çalıcısı olarak yaşadılar. Sanatçı 1704 yılında Maximilian II Emanuel’in Münih’teki sarayına oda küğü sanatçısı olarak girdi. Ancak yalnızca birkaç ay sonra “Bleinheim Savaşı”nda Maximilian’ın yenilgi alması nedeniyle saray mensupları ile birlikte Brüksel’e kaçtı. Sürgünde iken zamanının bir bölümünü Fransa’da geçirdi ve bu ülkenin küğ sanatından bazı etkiler sanatçının küğüne yansıdı. Maximilan’ın eski gücünü tekrar elde etmesi ve 1715 yılında Münih’e geri dönmesi sonucunda Evaristo Abaco, saray orkestrasına konzertmeister olarak atandı. 1740 yılına dek Fransız ve Felemenk saraylarında çalışmaya oda küğü bağdarı olarak devam etti. Aynı yıl emekli oldu. Dall’Abaco’nun küğü özellikle Vivaldi ve Corelli’nin küğlerinin çok büyük miktarda tesiri altında kaldı. Sanatçı Brüksel’de iken oğlu Joseph Abaco (1710-1805) dünyaya geldi. Sanatçı 12 Temmuz 1742 tarihinde Münih kentinde sonsuzluğa göç etti. Sanatçının basılı eserleri arasında aşağıdaki listede bulabileceğiniz yaratıları bulunmaktadır: Opus 1: Keman ve viyolonsel için eşlikli 12 Oda Sonatı, Opus 2: Kilise için dördüller, Opus 3: Kilise için 12 Üçül Sonat, Opus 4: Keman ve viyolonsel için 12 Oda Sonatı, Opus 5 & 6: Çoklu Öalgı Grupları için Konçertolar.
Abaco, Joseph Dall':
Tam ismi Giuseppe Marie Clément Ferdinand dall’Abaco’dur. İtalyan viyolonselci ve bağdar. 27 Mart 1710 tarihinde Brüksel’de dünyaya geldi ve burada vaftiz edildi. İlk küğ eğitimini babası Evaristo Felice dall’Abaco’dan aldı. Daha ondokuz yaşında iken Bonn’da bulunan Köln Prensi’nin hizmetine girdi ve sarayın oda orkestrasında çalmaya başladı. Aynı orkestraya 1738 yılında küğ yönetmeni olarak atandı. 1740 yılında İngiltere’ye bir dinleti dolaşısına gitti. 1753 yılında Verona’ya taşınma kararı aldı ve burada “Filarmonik Akademi”nin bir üyesi olarak görev yapmaya başladı. 1766 yılında Bavyera Prensi Maximilian tarafından kendisine baron unvanı verildi. Sanatçı yaklaşık olarak 40 çello sonatı, yalkın viyolonsel için 11 kapris ve diğer başka yaratılar bağdadı. Bağdalarının çoğunu, kendisi klasıl dönemde çok uzun bir yaşam sürmesine rağmen Barok tarzında yazmıştır. Giuseppe dall’Abaco, Verona yakınlarındaki Arbizzano di Valpolicella’daki konutunda 31 Ağustos 1805 tarihinde 95 yaşında iken sonsuzluğa göç etti.
Abaissement:
(Fr.) Sesin düşmesi, kalınlaşması. Alçalma, inme. Alçaltma, indirme.
Abaisser:
(Fr.) Eserin veya çalgının tonunu düşürmek, kalınlaşmak. Bir parçanın veya çalgının tonunu düşürmek, kalınlaştırmak. İndirmek. Alçaltmak.
Abandonne:
(İng. ve Fr.) Kelime karşılığı “terk etmek” olup, küğsel yaratılarda “düzümsel yapının terk edilmesi”, “özgür çalış” ya da “ritme bağlı kalmamak” anlamındadır. (Bkz.: Abbandonamente, Abbandonandosi, Abbandonavolmente, Abbandono, Abbendono)
Abanık:
Bkz. Abantı, Apojyatür, Appogiatur.
Abantı:
Bkz. Abanık, Apojyatür, Appogiatur. Basamak.
Abbado, Claudio:
İtalyan orkestra yönetkeni. 1933 yılında dünyaya geldi. 1971 yılında “Viyana Filarmoni Orkestrası”nın birinci yönetkenliğini üstlendi. Aynı yıl “Milano La Scala Operası”nın küğ direktörlüğü Abbado’ya verildi. 1979 yılında ise “Londra Sinfoni Orkestrası”nın baş yönetkenliği ünvanını aldı. Abbado 19’uncu ve 20’inci yüzyıl küğ dağarı alanında ön plana çıkmıştır.
Abbandonamente:
(İt.) Küğ yaratılarında düzümsel yapının özgürce seslendirilmesi ya da çalınmasıdır. Ölçü ve tartımın serbest icrası. (Bkz.: Abandonne, Abbandonandosi, Abbandonavolmente, Abbandono, Abbendono)
Abbandonandosi:
(İt.) Ölçüye önem vermeksizin. Zaman sıkılığından çıkarak. Tartımı düşünmeksizin... (Bkz.: Abandonne, Abbandonamente, Abbandonavolmente, Abbandono, Abbendono)
Abbandonavolmente:
(İt.) Ölçüye bağlı olmaksızın. Tartıma bağlı olmadan. Tartıma pek sıkı bir bağlılık göstermeden. Tartıma bağlı kalmadan ifade etmek. Tartımı düşünmeksizin... (Bkz.: Abandonne, Abbandonamente, Abbandonandosi, Abbandono, Abbendono)
Abbandonevolmente:
(İt.) Ölçü ve tartımın serbestçe yorumlanması. Çalıcının ölçü ve tartımda serbest icrası.
Abbandono:
(İt.) Ölçüyü terk ederek. Zaman sıkılığından çıkarak. Keskin bir zamanlamanın yerini daha özgür bir yoruma bırakması. Tartımın bağlayıcılığını bırakarak. (Bkz.: Abandonne, Abbandonamente, Abbandonandosi, Abbandonavolmente, Abbendono)
Abbassamento:
(İt.) İndirerek, inerek.
Abbassamento di mano:
(İt.) Piyano ve org gibi elçinli çalgılarda bir elin diğer elin altından geçirilmesi, bir elin öteki el altından çaprazlanması. Klavyeli çalgılarda bir elin diğer elin altından çaprazlanması yoluyla hareket ettirilmesi.
Abbassamento di voce:
(İt.) Şarkıda sesi indirmek.
Abbassando:
(İt.) İndirerek, alçaltarak. Azaltarak.
Abbelimini:
(İt.) Süsleme notaları.
Abbendono:
(İt.) Düzümsel serbestlik içinde çalarak. Ritm serbestliği içinde çalarak. Ölçüyü terk ederek. (Bkz.:Abandonne, Abbandonamente, Abbandonandosi, Abbandonavolmente, Abbandono)
Abbey Tiyatrosu:
“Abbey Tiyatrosu” İrlanda’nın başkenti Dublin’de bulunan bir repertuvar tiyatrosu topluluğudur. Bu topluluğun içinde çalıştığı oditoryum da aynı ismi taşımaktadır. Tiyatro başlangıçta yerel konular hakkında yerel oyunlar sunmak için kurulmuştur. Daha sonra dağarını aralarında William Shakespeare’in oyunlarının da bulunduğu klasıl drama eserlerine ve hatta Avrupa kıtasının sanatçılarının çağdaş yaratılarına dek genişletmiştir. “Abbey Tiyatrosu”, İrlanda kültürünün 19. yüzyılda başlayan yeniden canlanmasının bir ürünüdür. İrlanda kültürel yaşamında görülen bu diriliş, büyük ölçüde, İrlandalı yazarları İngiliz ve Avrupa kaynaklarından çok, doğrudan İrlanda halkının yaşamından ve geleneklerinden ilham almaya çağıran İrlandalı şair ve oyun yazarı William Butler Yeats tarafından başlatıldı. 1899 yılında Yeats “İrlanda Edebiyat Tiyatrosu”nun (Irish Literary Theatre) kurulması yolunda adımlar attı. Bu topluluk 1902 yılında “İrlanda Ulusal Tiyatro Topluluğu” (Irish National Theatre Society) olarak tekrar organize edildi. “İrlanda Ulusal Tiyatro Topluluğu” (Irish National Theatre Society) İngiliz tiyatro yöneticisi Annie Elizabeth Fredericka Horniman (1860-1937) tarafından sağlanan maddi yardımlarla, 1904 yılında, daha sonra “Abbey Tiyatrosu” (Abbey Theatre) olarak anılacak olan repertuvar tiyatrosu topluluğunun temellerini attı ki bu topluluk 1924 yılından bu yana her yıl devlet tarafından yıllık olarak ödenen bir maddi destek almaya başlamıştır. Bu yeni grup İrlanda tiyatro yaşamını gerçekçi ve şiirsel ögelerle tanıştırdı ve kısa sürede çok sayıda izleyici kitlesi elde etti. Yeats, John Millington Synge, Lady Isabella Augusta Gregory, George William Russell, Padraic Colum, St. John Greer Ervine ve Sean O’Casey gibi önde gelen İrlandalı oyun yazarlarının yaratıları çeşitli zamanlarda onlarca kez bu sahnede yer aldı. Abbey tiyatrosunun izleyicilerinin pek beğendikleri oyunlar arasında Isabella Augusta Gregory ve William Butler Yeats tarafından yazılan “Cathleen ni Houlihan” (1902), “Riders to the Sea” (1904) ve Synge tarafından yazılan “Playboy of the Western World” (1907) ile “Juno and the Paycock” (1924) ve O’Casey’nin verimi olan “The Plough and the Stars” (1926) sayılabilir. Yeats’in 1939 yılında sonsuzluğa göç etmesinin ardından oyun kalitesinin geçen zamanla birlikte azaldığını söylemek olanaklıdır. 1951 yılında yaşanan yangın faciası ile “Abbey Oditoryumu” ciddi şekilde hasar aldı. Yangın sonrası topluluk “Kraliyet Tiyatrosu”na (Queen’s Theatre) göç etmek zorunda kaldı. 16 Temmuz 1966 tarihinde yangın sonucu tahrip olmuş eski binanın bulunduğu yerde 628 koltuklu tümüyle yeni bir tiyatro tekrar aynı isimle açıldı. Günümüzde “Abbey Tiyatrosu”nun fuayesinin altında, deneysel yapımlar ve “Abbey School of Acting”de kayıtlı olan öğrencilerin performansları için kullanılan ve “Peacock Theatre” ismini taşıyan bir yeni oluşum vardır.
Abbott, George:
Tiyatro yapımcısı, yazarı, direktörü ve oyuncusu. 25 Haziran 1887 tarihinde New York yakınlarındaki Forestville’de dünyaya geldi ve 31 Ocak 1995 tarihinde Florida Miami Beach’de sonsuzluğa göç etti. “Tony En İyi Müzikal Ödülü”nü kazanmıştır. Sanatçı “Rochester Üniversitesi” ve “Harvard Üniversitesi”nde eğitim görmüştür. 1913’de aktör olmaya karar vermiş ve 1927 ile 1930 yılları arasında film yönetmenliği yapmıştır. George Abbott daha sonra tiyatro yönetmenliğine yönelmiştir. Abbott’un yönettiği komediler arasında “Boy Meets Girl” (1935) ve “Kiss and Tell” (1943) bulunmaktadır. Sanatçı çok sayıda müzikal de yönetmiştir: “Pal Joey” (1940), “On the Town” (1944), “Call Me Madam” (1950), “Wonderful Town” (1953) ve “A Funny Thing Happened on the Way to the Forum” (1962). Kendisinin yazarak yönettiği müzikaller ise şunlardır: “The Boys from Syracuse” (1938-Shakespeare’in “Comedy of Errors” isimli oyununun uyarlaması), “Where’s Charley?” (1948) ve “New Girl in Town” (1957). George Abbott bazı komedilerin ve müzikallerin de ortak yazarı olarak karşımıza çıkar. Bunlardan başta gelenleri şunlardır: Komedi “Three Men on a Horse” (1934). Müzikaller: “The Pajama Game” (1954), “Damn Yankees” (1955) ve “Fiorello!” (1959-Pulitzer Ödülü, 1960).
Abe, Keiko (1937–....):
Keiko Abe Tokyo’da çoğunluğunu doktorlar ve işadamlarının oluşturduğu bir ailede dünyaya geldi. Çocukluk çağlarında piyano, vurmalı çalgılar ve bağdama çalıştı; özellikle de oniki yaşından itibaren marimba öğrendi. Para kazanmak amacıyla oluşturduğu kendi üçülü ile hafif klasıl parçalar seslendirdi, ancak 1962 yılından başlayarak çağdaş klasıl küğ dünyasına eğilmeye başladı. Sonraki yıllarda bir orkestra üyesi olarak vurma çalgılar grubunda çeşitli görevler aldı, marimba’da kendisi için bağdanan yaratılardan oluşan onüç albüm çıkardı, dahası Japon televizyonlarında gösterilerini yayınladı. Yalnızca fikirleri ile değil, fakat aynı zamanda marimba üreticileri için bir tasarım danışmanı olarak oynadığı rolü ile de marimba’nın bir çalgı olarak gelişimine büyük katkılarda bulundu. Abe 1980’li yılların başında genliği artırılmış ve rezonansı geliştirilmiş günümüz marimba’sı için eserler yazmaya başladı. İlk yaratılarının başlıkları “Japon Çocukları’nın Şarkıları Üzerine Başkamalar” ve “Bambu’da Rüzgar”dır. Çağımızın virtüoz marimba çalıcıları arasında seçkin bir yeri bulunan sanatçı başka bağdarların yaratılarının yanısıra kendi eserlerini de dünyanın her yerinde seslendirmiştir.
Aber, Johann (1765–1783):
Johann Aber, Milano’da yaşamış Alman kökenli bir İtalyan bağdar ve flütçüydü. Arşidük Leopold’un onuruna verilen bir dinletide Sammartini’nin orkestrasında flüt çalmıştı. 1779 yılında “La Scala Orkestrası”nda flütçü olarak görev yaptı, “Longone Collegio”da flüt öğretmeni oldu. Tümü el yazması olan küğleri üç flüt konçertosu ve önemli miktarda oda küğü yaratısını içerir; bunlar arasında daima flütün yer aldığı çeşitli çalgı bileşenleri için yazılmış ikiller, üçüller, dördüller ve sonatlar yer almaktadır. Bu yaratılar iyi bir işçilik göstermekle beraber bilinerek basit bir stilde yazılmışlardır.
Abertura:
(İsp.) Bkz. Açımlık, uvertür, ouverture.
Abingdon, Henry:
Bkz.: Abington, Henry. Abyngdon, Henry.
Abington, Henry:
Bkz.: Abingdon, Henry. Abyngdon, Henry.
Abrahamsen, Hans (1952–....):
Abrahamsen, Per Negard ve Pelle Gudmundsen Holmgreen’in öğrencisidir. Sanatçının stilistik başlangıç noktası Danimarka küğünde “Yeni Sadecilik” akımı olarak nitelendirilen ve 60’lı yılların ortalarında ortaya çıkarak yayılan özel bir eğilimi yansıtır. Sadelik ve yöntem Abrahamsen’in çalışmalarındaki anahtar kavramlardır. Orkestral yaratısı “Nacht und Trompeten” ilk kez “Berlin Filarmoni Orkestrası” tarafından 1982 yılında seslendirilmiştir. Sanatçı kuşağının öndegelen isimlerindendir.
Absil, Jean Nicholas Joseph:
Belçikalı bağdar. 23 Ekim 1893 tarihinde Fransa Bonsecours’da dünyaya geldi ve 2 Şubat 1974 tarihinde Brüksel’de sonsuzluğa göç etti. “Brüksel Kraliyet Konservatuvarı”nda eğitim gördü. Kurucusu olduğu “Etterbeek Küğ Akademisi”nin 1922 ile 1964 yılları arasında yöneticiliğini de yaptı. 1930 ile 1959 yılları arasında “Brüksel Kraliyet Konservatuvarı”nda öğretmen olarak görev aldı. Yaratıları arasında dört sinfoni, oda küğleri ve 1951 yılında bağdadığı “Les Voix de la Mer” isimli bir opera bulunmaktadır.
Absolute Musik:
Mutlak küğ. Saf küğ, salt küğ, betimlemeli olmayan küğ, tasviri olmayan müzik (musique pure)...
Abstossen:
(Alm.) Kesik kesik çalma ya da yorumlama biçimi.
Abu Hasan:
Carl Maria von Weber’in tek perdelik komik operasıdır. Kaçak borçlular üzerine bir Arap öyküsünden yola çıkılarak cönkü Franz Karl Heimer tarafından yazılmıştır. İlk sergilenişi 1811 yılında Münih’te gerçekleştirilmiştir.
Abyngdon, Henry:
Bkz.: Abingdon, Henry. Abington, Henry. Tahminen 1418 yılı dolaylarında dünyaya geldi. İngiliz din adamı ve küğ sanatçısı. Küğ sanatı alanında ilk üniversite diploması alan sanatçı olduğu sanılmaktadır. Soy ismini Cambridgeshire’a bağlı Abington köyünden aldığı düşünülmektedir. 1444 yılında “Eton Koleji”nden bir din adamı olarak mezun oldu ve “Gloucester Dükü” olan Humphrey tarafından ömür boyu maaşa bağlandı. Sanatçı 1445 yılından 1447 yılına dek aynı ismin ev kapelinde küğ adamı olarak görev aldı. Daha sonra 24 Kasım 1447 tarihinde “Wells Katedrali”nde John Bernard’ın yerine geçti ve bu konumunu ölümüne dek korudu. 1458 tarihinden itibaren Henry Abyngdon aynı katedralin rahibi oldu. 22 Şubat 1463 tarihinde “Cambridge”den küğ alanında diploma aldı. Bu diploma dünya küğ tarihinde kaydedilen ilk üniversite düzeyi derece oldu. Sanatçı Wells’deki görevine ek olarak Londra’da “Kraliyet Kapeli”nin “Çocuk Korosu”nunyönetkeni oldu. Abyngdon bu görevine 1465 yılının Mayıs ayında atandı ve alacağı ücret Parlamento tarafından belirlendi. 1 Eylül 1497 tarihinde sonsuzluğa göç etti. Eserlerinden hiçbirinin günümüze ulaşmadığı bilinmesine rağmen, hem ırlağan hem de org çalar olarak son derece seçkin olduğu söylenir. Abyngdon üzerine Sir Thomas More tarafından yazılmış iki Latince kitabe korunmuştur. Bunlarda kendisi “nobilis - asil kişi” olarak belirtilmektedir.
