01.12.1995 / Sebahattin Çiçek - Kibaresk
Ülkemizde son yıllarda müzikte gözle görülen bir hareketlenme başlamıştır. Sanatın en önemli özelliklerinden biri de toplumu sürekli iyiye ve ileriye götürmektir. Pop müzik diye derme-çatma birkaç dakikada yapılan müziklerin çoğu toplumu, özellikle gençliği arabeskin götürdüğü uçuruma sürüklemektedir. “Kibaresk” adını verdiğim bu müziğin oluşumunu incelemeye çalışalım:
Arabesk, sözlüklerde, arap stili süsleme olarak açıklanmaktadır.
Arabesk, yalnızca bir müzik olgusu değil, aynı zamanda sosyal bilimlerin birçok dalında da görülmektedir.
Bu çalışmada arabesk, sadece müzik açısından değerlendirilmiştir.
Bu müzik türünün Arabistan, Hindistan, İran ve Türk kaynaklı ezgilerin yozlaştırılması ile ortaya çıktığı pek çok müzisyen tarafından söylenegelmektedir. Arabesk müzik, kentlerde yaşayan ve kır kökenli kitlelerin çevreye uyumsuzluğunun bir ürünü olarak ortaya çıkmış, giderek ülke geneline yansır olmaya başlamıştır.
1950’li yıllardan beri başlayan köyden kente göç, 2000’li yıllara geldiğimiz bugünlerde bile devam etmektedir. Kent yaşamına (birçok nedenden dolayı) ayak uyduramayan kişi veya kişiler kendilerini karamsarlığa itmekte, kaderciliğe boyun eğmek durumunda bırakmaktadırlar. Bu zorlu yaşam, arabesk müziğin temalarıyla (ayrılık, karşılıksız aşk, karamsarlık, kadercilik, boyun eğmek, kulluk etmek…) bir kat daha çekilmez olmaktadır.
Bu yaşam biçiminden kurtulmak isteyen yığınların karşısına bu kez 1990’lı yıllarda başlayan bir tür müzik ortaya çıkmıştır. Bu müzik türü güncelliğini halen korumaktadır. Yığınları bu denli etkileyen pop müzik nedir, ne değildir? İnceleyecek olursak:
Pop, geniş toplum kitleleri tarafından benimsenen anlamında kullanılmaktadır. Pop’un müziğe girişi 1950’li yıllara rastlar. Pop müziğin en belirgin özelliklerinden biri, belli bir müzikal kaliteyi tutturmuş olmaktır. Çağdaş anlatım biçimini hem söz ve ezgide hem de çalgılarda yakalamış olmak gerekir.
Pop müzikte ciddiyet, tavır, müzik kalitesi ve mesaj aranır. (Günümüz Türk pop müziklerinde bu özellikleri gördüğümüz pek söylenemez.) Pop müzik türünün ağırlığını “rock” (sallama) denen ve birçok ülkenin gençlerini kitleler halinde etkileyen hareketli müzik türü oluşturmaktadır.
Türk pop müziğinin başlangıcı, süreci ve günümüzdeki etkinliği dünya pop müziğiyle kıyaslandığında birkaç kişisel çabanın dışında ne yazık ki pek varlık gösteremediği anlaşılmaktadır. Bu yüzden Türk pop müziğini ülkemiz sınırları içerisinde değerlendirmek daha doğru olur kanısındayım.
1950’li yıllardan 1960’lı yıllara geçerken önce orijinal dilde söyleyen ve ilginin artması nedeniyle daha sonra da Türkçe söylemeye başlayan şarkıcılar ortaya çıkmıştır. Fecri Ebcioğlu, Sezen Cumhur Önal sevilen yabancı pop şarkılarına Türkçe söz yazan ilk söz yazarı sanatçılarımız olmuşlardır.
Türk Halk Müziği’nden yararlanarak pop müzik yapmaya çalışan sanatçılarımız oldukça fazladır. Bu sanatçılarımıza örnek olarak Alpay, Erol Büyükburç, Esin Afşar, Fikret Kızılok, Üç Hür El, Cem Karaca’yı gösterebiliriz.
Beatles efsanesi ile birlikte doruk noktaya ulaşan pop müziğin ülkemizde doruk noktasına ulaşmış sanatçıları da “Modern Folk Üçlüsü” olmuştur. 1970’li yıllardan başlayarak Özdemir Erdoğan, Barış Manço, Timur Selçuk, Mazhar-Fuat-Özkan ile birlikte Türk pop müziğine besteci ve aranjör olarak Melih Kibar, Ali Kocatepe, Yeni Türkü, Şerif Yüzbaşıoğlu, Atilla Özdemiroğlu, Onno Tunç, Garo Mafyan gibi sanatçılarımız da katkılarda bulunmuşlardır.
Arabesk müziğin etkinliğini kaybetmesiyle birlikte arabeskten çok farklı olmayan bu tür (kibaresk) müzik arabeskin yerini almaya çalışmaktadır. Gençlerimizin katılımlarına bakıldığında, başarılı oldukları gözlenmektedir. Her gün bir şarkıcı ortaya çıkmakta ve hemen bir kaset yapmaktadırlar. Bu şarkıcıların çoğu ertesi günlerde yok olup gitmektedirler. Pop müzik bu kadar basit, her önüne gelen tarafından yapılabilen bir tür olmasa gerek.
Ancak, son yıllarda tekrar ağırlığını koymaya çalışan Türk pop müzik çalışmaları, gerçek pop müzik türünden oldukça uzaktadır. Arabesk müzik tarzının biraz daha nazikleştirildiği, modernize edildiği, kibarlaştırıldığı kanısındayım.
Günümüzde dinlediğimiz ve izlediğimiz birçok pop müzik çalışmasının adını “kibaresk” diye tanımlamak istiyorum. (Yazımın konu başlığı hiçbir kişi veya kuruma yönelik bir benzetme değildir.)
Ancak, Türk pop müzik türüne gerçekten emeği geçen ve ilerlemesine katkıda bulunan pek çok sanatçımıza teşekkür ediyor, bu alandaki çalışmalarında başarılar diliyor ve bu türdeki yaratılarını bekliyoruz.
______________________________________
Aylık olarak yayınlanan “Orkestra Dergisi”nin 34. Yıl, 264. Sayı ile Aralık 1995 tarihinde basılan nüshasının 56-58. sayfalarından alınmıştır.
* Çiçek, Sebahattin: “Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Görevlisi"
