01.05.2019 / Mehmet Akkaya - 1 Mayıs Marşı’nın Öyküsü

     “Milli Marş”tan, “İstiklal Marşı”ndan sonra en çok söylenen marştır. Plaklara, sololara, korolara sığmayandır. Sahnede doğmuş, sokaklarda, meydanlarda milyonların yüreğine girmiştir marş. Sadece işçilerin, 1 Mayıs meydanlarının değil, salon toplantılarının, özel günlerdeki buluşmaların, coşkulu anmaların, hatta asker uğurlamaların marşıdır artık.

     Murat Meriç’e göre, “Kitlelerce kabul gören ilk ‘yerli’ marştır.”

     Cem Karaca’ya göre “Sözlerdeki anlam, müzikteki ahenkle yıllarca dillerden düşmeyecek bir yapıttır.”

     Rutkay Aziz’e göre, sahneledikleri oyundaki bir marşın, “ülkedeki işçi sınıfının, emekçilerin 1 Mayıs Marşı olarak tarihe kalması, büyük bir mutluluk, büyük bir onudur.”

     Yıldırım Koç, “Aydınlık Haftalık Dergi”de 28 Nisan 2010 tarihli yazısında, “TKP’lilerin ‘Konuk Yayınları’nda çıkardığı ‘İşçi Marşları’ (İst., 1977) adlı kitapta, söz yazarı olarak Bertolt Brecht’in yazılıdır. Oysa doğru değildir. ‘1 Mayıs Marşı’, Aydınlıkçı Sarper Özsan tarafından yazıldı ve bestelendi” diyor.

     Gerçekte de böyledir. Gelin, hem sözlerinin yazarı, hem de bestecisi olan Sarper Özsan’a bırakalım marşın öyküsünü. 4 Mayıs 2008 tarihli “Aydınlık Haftalık Dergi”de şöyle anlatıyor:

     “1974 yılında Ankara’da ‘Ankara Sanat Tiyatrosu’, Maksim Gorki’nin ‘Ana’ romanından yararlanarak Bertolt Brecht’in oyunlaştırdığı bir yapıtı sahneye koymaya karar vermişti... Tekstin içinde Brecht’in çeşitli sahnelerle ilgili olarak sözleri var. Fakat bir sahne var ki orada söz yoktu. Bu, tarihe ‘Kanlı Pazar’ olarak geçmiş olan ünlü ‘1 Mayıs 1905’ sahnesi. Brecht, ‘işçiler marş söyleyerek sahneye çıkar,’ diyor. Ama hangi marş olduğunu belirtmemiş, sözler de yok. Sözlerini de kendim yazarak bir marş bestelemeyi düşündüm. ‘1 Mayıs Marşı’nın sözünü de müziğini de birlikte yapmış oldum. Bir oyun müziği olarak yaptım.”

     Rutkay Aziz’in sahneye koyduğu oyunda, Erkan Yücel, Savaş Yurttaş, Yaman Okay, Meral Niron, Erol Demiröz gibi usta sanatçılar oynamaktadır.

     Oyun çok beğenilir. Sahnelendiği her yerde coşku seline kapılır kitleler.

     Sarper Özsan o sırada bir koro da yönetmektedir; “Aydınlık Korosu.” Doğu Perinçek’in başında olduğu “Aydınlık” hareketindedir Özsan. Koro, işçi korosudur. “Aydınlık Gazetesi” çalışanlarından, işçilerden, köylülerden ve öğrencilerden oluşmaktadır. İşten yorgun argın gelen işçiler, Özsan’ın eğitiminde çalışmaktadır o marşları. Sonra diyar diyar dolaşırlar ülkeyi. “1 Mayıs Marşı” da onlarla birlikte... Marş sahneden inmiş, kitlelerle buluşmaya başlamıştır.

Sonra usta müzisyen Timur Selçuk plak yapar marşı.

     Ardından “Türkiye İşçi Partisi”nin yayın organı “Çark-Başak” sözlerini yayımlar.

     Ve “1 Mayıs Mitingi”... Oyundaki “1 Mayıs Sahnesi” için yapılan marş, gerçek 1 Mayıs’ta yüzbinlerle buluşacaktır artık. 1977’de Taksim’deki 1 Mayıs’ta sahneye “Ruhi Su Dostlar Korosu” ve Timur Selçuk birlikte çıkarlar. Alandaki yüzbinlerle birlikte söylenir marş. İstanbul koro olmuştur.

     Cem Karaca plak çıkarır o günlerde. Sarper Özsan’ın “Ana” oyunundaki iki bestesi de vardır repertuarda. “1 Mayıs Marşı” ve “Durduramayacaklar Halkın Coşkun Akan Selini.” Dervişan’ın eşlik ettiği bu plak, Cem Karaca’nın memleketteki son 45’liğidir.

     1979’da Dostlar Tiyatrosu, Genco Erkal ve Zeliha Berksoy’un sahnelediği “Brecht-Kabare” adlı oyunla bir kez daha çıkar sahneye marş.

     Artık dillerde dolaşmaktadır. “Durdurulamaz halkın coşkun seli” olmuştur marş.

     Sonra Selda söyler sahnelerde, plaklarına alır.

     Sonra Edip Akbayram söyler, sonra “Grup Yorum”, sonra niceleri...

     Yargılanır, yasaklanır marş zaman zaman.

     Marşın söz yazarı ve bestecisi Sarper Özsan yargılanır.

     Cem Karaca yargılanır. Karaca’nın plağını basan “Gönül Plak Şirketi” yargılanır.

     “Türk Ceza Kanunu”nun 142/4, 159 ve 312. maddelerini ihlal ettikleri iddiasıyla, 1978 yılında yargılanırlar. Beş yıl sürer davalar. Sonra beraat ederler.

     Timur Selçuk ve Selda da yargılanır, marşı söylediler diye. Sonra onlar da beraat eder.

     Marş, Doğu Perinçek’in Genel Başkanı olduğu “Sosyalist Parti”nin ve “İşçi Partisi”nin tüzüğünde, resmi olarak “Parti Marşı” olarak yer alır.

     Sarper Özsan Kim midir?

     Bütün bir ömrünü adadığı halk için, ömrü boyunca müzik yapmış naif bir halk savaşçısı, sayısız eserinin tanıtımını yapmayacak kadar alçakgönüllü...

     “TRT”de ve üniversitelerde çalışmış, “12 Mart Amerikan Darbesi”nce “TRT”den ve üniversiteden atılmış, 20 ay hapishane kalmış, çıkınca üniversiteye, müziğe ve halkına geri dönmüş bir gerçek sanatçı...

     “Aydınlık Korosu”nu yönetmiş, “Ruhi Su Dostlar Korosu”nda Timur Selçuk’la çalışmıştır.

     Sayısız enstrümantal müziği, çocuk müziği, koro şarkısı, multivision ve şenlik müziği, sayısız tiyatro, televizyon dizisi ve film için beste...

     1983’te “Ulusal Gitar Müziği Beste Yarışması” birincisi...

     1989’da “2. Ankara Film Şenliği”nde “Av Zamanı” filminin müziği ile “en iyi müzik” ödülü sahibi...

     Halen “Vatan Partisi Merkez Karar Kurulu” üyesi, büyük müzik adamı, yürekli bir vatansever...

     Bin yaşa Sarper Özsan! Bin Yaşa “1 Mayıs Marşı.”

     Aydınlık Gazetesi - 01.05.2019, Çarşamba