05.09.2010 / Gürkan Hacır - Fazıl Say Neden Devrimcidir?

Say, Ahmet-Fazıl

     Farkında mısınız bir sanatçı topluma devrimci önderlik yapıyor.  Farkında mısınız bugüne değin sadece piyanosuyla tanıdığımız genç bir müzisyen, koca koca örgütlerin yapamadığını yapıyor. Kafasını kuma gömüp bana dokunmayan yılan bin yaşasın diyerek toplumun yozlaşmasına, gerileşmesine, arabeskleşmesine ses çıkartmayan entellektüellere inat putları birer birer yıkıyor.

     Farkında mısınız Fazıl Say cehaletle, bilgisizlikle, estetikten uzak sanatla tek başına savaşıyor. Hiçbir şeyi umursamadan, devletin yüzüne kapanması muhtemel kapılarını hesaba katmadan, eğilip bükülmeden. Okuyan düşünen her entellektüelin hislerine tercüman oluyor.

     Arabeskleşen popüler kültür ikonlarına saldırıyor, “Twitter” üslubuyla köşe yazdığını sanan lagara lugara yazarlara omuz atıyor, dirsek vuruyor.

     Farkında mısınız gencecik bir adam koskoca bir ülkeyi silkeliyor.

     Peki, nasıl oluyor da bir müzisyen tek başına devrimci bir ordu gibi savaşıyor?

     Fazıl Say’ın babası Ahmet Say’ı tanıyınca bütün bunların sebepsiz olmadığını anlayacaksınız...

     Ahmet Say, 1935 yılında İstanbul’da doğdu. Annesi Nüzhet Hanım felsefe, babası Fazıl Bey ise matematik öğretmeniydi. Fazıl Bey aynı zamanda “İstanbul Erkek Lisesi”nin de müdürlüğünü yapıyordu. Her İstanbullu aile gibi onların da evinde piyano vardı. Ahmet, ablası Ülker’den fırsat buldukça piyanonun tuşlarına dokunmaktan keyif alıyordu. Ama küçük yaşına rağmen bir ritim duygusu olduğu anlaşılıyordu. Yahudi bir müzik hocasından ders almaya başladı. Bu dersler Ahmet’i piyanoya ısındırmak şöyle dursun, gitgide soğutuyordu bile. Nüzhet Hanım müzik yeteneği olduğunu fark ettiği oğlunu Ferdi Statzer’e götürmeye karar verdi.

     Peki kimdi Ferdi Statzer?

     2. Dünya Savaşı”yla Türkiye’ye sığınmak durumunda kalmış Avusturya Yahudisi bir piyanist ve aynı zamanda pedagogdu. “İstanbul Belediyesi Konservatuvarı”nda onlarca Türk sanatçıyı keşfetmiş ve onlara dersler vererek müzik dünyamıza kazandırmıştı. İlk eşi Lili Hanım’dan ayrılınca sahnelerimizin çapkınlığıyla ünlü sanatçısı Bedia Muvahhit’e gönlünü kaptırmış ve evlenmişti.

     Statzer, Ahmet’i yetenek sınavına sokmak istedi. Ama o yılın yetenek sınavı yapılmıştı. Ancak müzik kulağına ve ritim duygusuna güvendiği bu küçük çocuk için jüriyi özel olarak topladı. Sonuç şaşırtıcıydı. Nüzhet Hanım’a “Hiç vakit kaybetmeye gerek yok” dedi. “Hemen müzik eğitimine başlayalım”. Ahmet Say, Ferdi Statzer’le çalışmaya başladı. Verda Ün’den piyano, Demirhan Altuğ’dan teori dersleri aldı. Babasının müdür olduğu “İstanbul Erkek Lisesi”nden mezun olduktan sonra Almanya’nın yolunu tuttu. Bu kez basın-yayın tahsili yaptı. Pansiyoner olarak kalmak için tuttuğu yerin ev sahibi ünlü bir müzikologdu. Kurt Kohler. Onun teşvikiyle müzikolojiyle ilgilendi. Nasıl derleme yapılacağını öğrendi. Bu arada tüm dünyayı saran politik rüzgarlardan da etkilenmişti. Almanya’daki “Alman Öğrenci Gençlik Birliği”nin üyesi oldu. Bu birlik Andreas Baader’leri bünyesinden çıkaran sosyalist bir yapıydı. 1960’da Türkiye’ye döndü. Almanya’daki diploması kabul edilmediği için yedek subay öğretmen kadrosuyla hem askerliğini yapmak hem de öğretmenliğe başlamak için askerlik şubesine başvurdu. Tayini Bingöl’e çıktı. Merkeze bağlı Çevrimpınar Köyü ilk durağıydı. Ahmet Say için Bingöl tam bir müzikal laboratuvar oldu. Halk müziğinden birçok parça derledi. “Berilo Berilo” adlı türkü Ahmet Say’ın en bildiğimiz derlemesidir. Halk oyunları ekipleri kurdu. Hem köy öğretmenliği yapıyor hem de halkın rehberliğini yürütüyordu. Bu kabına sığmayan halleri de valinin çok hoşuna gidiyor, O’na destek oluyordu. Bu arada askerliği bitmiş ama O görevine devam ediyordu.

     Valinin tayiniyle beraber o da soluğu Erzincan’da aldı. Bu sefer Erzincan köylerinde çalışmaya başladı.  Kök boyalarıyla hazırlanan halıların dokunabileceğini ve kurulacak kooperatifle köylünün kalkınabileceğini düşündü. Birkaç maaş kendinden koydu, İstanbul’daki arkadaşlarından yardım istedi. Köylülere dokuma tezgahı aldırıp bir de kooperatif kurdurdu. Artık dokuma tezgahında çalışan her köylü emeğinin karşılığını alabilecekti. Ama bu fantastik rüya da çok sürmedi. Ucuza kalitesiz halı üreten birkaç esnaf durumdan rahatsızdı. Tehditler giderek arttı. Kooperatifin kurşunlanması Ahmet Say’ın Erzincan’dan gitmesi için yeterli sebep oldu. Vali “Uğraşma bunlarla, iş büyüyecek” dedi.

     Ahmet Say Ankara’ya döndü. Bu kez O’nu dergicilik bekliyordu. “Öğretmen Birliği”nin yayın organı olan “Öğretmenler Gazetesi”ni çıkartmaya başladı. Birkaç yıllık bu deneyimin ardından “Türk Solu” dergisini yönetmeye başladı. (Türk Solu dergisini bugünküyle sakın karıştırmayın.) “Türkiye İşçi Partisi”ne kaydoldu. (TİP’in gerçekçi tarihi ne zaman yazılacak merak ediyorum. Türkiye’nin aydın pınarı olan 1.TİP’in kadroları üzerine bile başlı başına bir kitap çıkabilir.) Bu arada “Türk Solu” dergisinde yazdığı ve sorumlusu olduğu yazılar yüzünden davalar da birikiyordu.

     Cezaevi Günleri

     12 Mart Muhtırası”nın ardından bu davalar başına dert olmaya başladı. 6. Filo eylemlerinde olayları seyreden polise yönelik yazdığı “Bu kimin polisi” başlıklı yazı yüzünden tutuklandı. “Mamak Askeri Cezaevi”ne konuldu. Oğlu Fazıl henüz bir yaşındaydı. “Mamak Cezaevi” tam bir şöhretler kulübüydü. Onu diğer yazar ve fikir suçluları Uğur Mumcu, Erdal Öz’lerin değil, müebbet mahkumlarının olduğu koğuşa verdiler. Bu koğuşun Ahmet Say için özel bir tarafı vardı. Deniz Gezmiş ve arkadaşlarına en yakın yer onunkiydi. Deniz’le seslenerek de olsa konuşabiliyorlardı.

     Masa tenisi oynamaları için hücrelerin arasına bir masa konmuştu. Ama 25 mumluk bir ampul ortamı yeterince aydınlatmıyordu. Karanlıkta görebildikleri kadar topa vurmaya çalışıyorlardı. Top bir gün duş kabinine kaçtı. Ahmet Say, oraya yöneldiğinde duştan yeni çıkan birinin parmakları arasında gördü topu. Heybetli yapısına rağmen sevecen yapısı ve gülümseyen ifadesiyle Deniz Gezmiş’ti. “Bir kere öp vereyim” dedi. Ahmet Say dostlukla sarıldı Deniz’e...

     14 ayrı davadan yargılanıyordu. “Mamak Cezaevi”nde tam 17 ay yattı. Sonuçta beraat etti. Ama minik oğlu Fazıl, babasını belki de ilk kez demir parmaklıklar arasında hatırlayacaktı.

     Fazıl Onu Düdükle Çalar

     Peki Fazıl’ı nasıl keşfetti? Onun da hikayesi tıpkı kendisi gibi oldu. Fazıl’ın doğuştan tavşan dudak rahatsızlığının tedavisi için annesi Londra’ya götürmüştü. Ardından dudaklarını eğitebilmek için düdükler vermişlerdi. Fazıl Türkiye’ye döndüğünde bu düdükleri çalıyordu. Ama iç sesleri duyması ve ayakta durmaya başladığı andan itibaren ritimle sallanması babasının dikkatinden kaçmamıştı. Ahmet Bey bir gün evlerine misafir olarak gelen obua sanatçısı Ali Kemal Kaya’ya takıldı, “Obuva da enstrüman mı Allah aşkına. Bizim Fazıl onu düdükle çalar.”

     Yıldızlı konyağına bahse girdiler. Minik Fazıl dudak eğitimi için verilen düdüklerle harikalar yaratmıştı. Ali Kemal Kaya hemen her gün artık Ahmet Say’ın evindeydi. Ardından müzik pedagoğu Mithat Fenmen’in kapısı çalındı. Fenmen de bu minik yeteneğin farkına varmıştı. Ama bir şartı vardı. Okuma yazma öğrenmeden nota öğretmeyelim. Fazıl henüz okuma yazma bilmiyordu ama parçaları çıkarabiliyordu.

     Gencebay Hayranı

     Ahmet Say, halk müziğinin her şeyin temeli olduğuna inanıyor. Orhan Gencebay’a da bu yüzden hayran olduğunu belirtmeden geçmiyor. “Muzaffer Sarısözen’in ‘Yurttan Sesler’inde vardı ve Gencebay oradan yetişmiştir,  halk müziğini çok iyi bilir” diye de ekliyor.

     Ahmet Say, Cumhuriyet’in yetiştirdiği bir aydınımızdır. İlericidir, aydınlanmacıdır. En önemlisi müzik alanında yaptığı çalışmalarla öncüdür. En kapsamlı müzik sözlüğünü hazırlamış, onlarca müzik kitabına imza atmıştır. Edebiyat alanında verdiği eserlerle ödüllere layık görülmüş, kalemiyle, notalarıyla Türkiye’nin aydınlanması için emek vermiş bir fikir emekçisidir.

     Fazıl Say da işte böylesi bir Cumhuriyet aydını, bir sanat adamının oğludur. Dünyaya ancak 200-300 yılda bir gelebilecek yetenekte bir sanatçı olarak hem piyanosunun tuşlarına hem de yaşadığı toplumun bam tellerine birer birer dokunuyor. 
Çekinmeden korkmadan...

     Ödüllü Edebiyatçı

     En kapsamlı müzik sözlüğünü hazırlayan Say, edebiyat alanında verdiği eserlerle de ödüllere layık görülmüş. Ahmet ve Fazıl Say’ın ilişkisi her zaman örnek gösterilmiş.

     Öğretmen Anne-Baba

     Ahmet Say’ın annesi Nüzhet Hanım felsefe, babası Fazıl Bey ise matematik öğretmeniydi. Fazıl Bey aynı zamanda “İstanbul Erkek Lisesi”nin de müdürlüğünü yapıyordu.

     Akşam Gazetesi – 05.09.2010, Pazar




Son Güncelleme:02.08.2021 22.17
Toplam Ziyaret:5687908
Online Ziyaretçi Sayısı:7
Bugünlük Ziyaret :1113

Bu Site En İyi Firefox,Chrome,Safari'de ve 1024x768 Çözünürlüğünde Görünür.