04.09.2011 / Bağırarak Değil, Barışarak

 
    Cem Mansur yönetimindeki “Türkiye Gençlik Filarmoni Orkestrası”nın kampında “Demokrasi Laboratuvarı”...

     Şef Mansur’a göre, orkestra, demokrasiyi anlatmak için iyi bir metafor: “Müzik, birbirini anlama aracı, uygarlık değerlerini anlamak için en kestirme yol.”

     Çek besteci Antonin Dvorak’ın “Yeni Dünya’dan” senfonisini daha önce hiç böyle dinlememiştik. Salon, bir konser mekanının ötesinde, bir eser üzerinden toplumsal çözümlemelerin yapıldığı bir “demokrasi laboratuvarı”na dönüşmüş.

     Sahnede şef Cem Mansur yönetiminde yeni yola çıkan “Türkiye Gençlik Filarmoni Orkestrası” var. Türkiye konservatuvarlarındaki genç yeteneklerden oluşan 95 kişilik orkestranın “Sabancı Üniversitesi”ndeki yaklaşık 1 aylık kampının son günleri... Kamp sonrası 7 Eylül’deki “Aya İrini” ve 27 Eylül’deki “Bursa” konserlerinin ardından “Avrupa Turnesi”ne çıkmaya hazırlanıyorlar.

     Mansur’un başka orkestralarla da üç yıldır sürdürdüğü “Demokrasi Laboratuvarı”, bu bir aylık kampın müzik-yaşam ilişkisine odaklanan bir bölümü. Orkestranın demokrasiyi anlatmak için iyi bir metafor olduğunu söyleyen Mansur, birbirini dinlemek, ötekinin sesine kulak vermek, demokratik katılım, bilgi paylaşımı gibi konuları Dvorak’ın “Yeni Dünya’dan” eseri üzerinden anlatıyor.

     “Bunun amacı dolaylı olarak müziğin mutfağını insanlara açmak. Müzik toplumsal barış gücü, birbirini anlama aracı ve uygarlık değerlerini anlamak için en kestirme yol.”

     Farklı Bireyler

     Mansur, Türkiye’nin her yanından genç müzisyenlerin bir araya gelmesinin “Mini-Türkiye” oluşturduğunu vurguluyor:

     “Amacı anlaşmak olan ve farklı bireylerden oluşan, herkesin eşit potansiyelinin olduğu bir topluluk. Bir orkestranın da ahenk içindeki çalışma sürecinde de toplumsal yaşam ve barış açısından öğrenebileceği çok şey olduğuna inanıyorum.”

     Laboratuvar sırasında orkestradaki yaylılar hızlanıp “bağırdıkça” nefesliler daha sakin cevap veriyor. Bir kısmı da sessiz kalıp olan biteni gözlemliyor. Mansur eseri belli bölümlerde keserek çeşitli yorumlar yapıyor. “Müzikte en çok bağıran kazanmıyor” diyor, “Bağırarak değil, barışarak...” Sanki Türkiye’nin de içinde bulunduğu toplumsal duruma gönderme yapıyor eser üzerinden. İki ayrı uçta olan ve barışamaz gibi görünen, ayrı dünyalara ait olan müziğin, iki farklı kimlikle aynı şeye tutunabileceğini gösteriyor:

     “Bir melodi aynı zamanda birçok şey olabilir. Müziğin bize anlatabildiği en önemli şeylerden biri de bir kimliğe takılmamız gerekmediği. Aynı zamanda birlikte yaşam, ötekileştirmenin fakirleştirici bir şey olduğu, çok bağırıp kendi doğrularını haykırmak yerine dinleyerek çatışma çözmek gibi sorunlara da göndermeler yapıyor. Aslında bir senfoninin hangi sayfasını açsanız bu sorunların çözüm önerileri 10 sosyoloji mastırında bulabileceğinizden çok daha fazla.”

     “Demokrasi Laboratuvarı” sırasında Mansur’un orkestra şefi olarak dile getirdiği bir konu daha var. “Orkestra şefliği Saddam Hüseyin’den Mandela’ya kadar gidebilir” diyerek bir şefin durduğu yerde bir diktatöre dönüşme tehlikesinin olduğunu belirtiyor. “Şefin işlevi mutlak bir şey, ama o güç başkalarını güçlü kılmaktan geliyor.”

     Sosyal Sorumluluk

     Kamp sadece “Demokrasi Laboratuvarı” ile sınırlı değil. Genç müzisyenler “Toplum Gönüllüleri Vakfı” eğitmenleri ile beraber “birlikte yaşam”, “aktif yurttaşlık”, “toplumsal barış”, “toplumsal cinsiyet”, “ayrımcılık” üzerine atölye çalışmaları ve “Türkiye Spastik Çocuklar Vakfı” bünyesinde rehabilitasyon desteği alan çocuklar ile “farkındalık” çalışmaları yapıyorlar. Bunun yanısıra heykeltıraş Mehmet Aksoy ve yazar Gündüz Vassaf’ın da bulunduğu kişilerle bir araya gelme şansı da yakalıyorlar.

     Genç müzisyenlerin burada müzisyen olarak sosyal sorumluluk bilincinin de geliştiğini vurguluyor Mansur: “Amacımız sadece en yüksek düzeyde orkestracılık eğitimi vermek değil. Belki de gençlerin bir müzisyen olarak toplumsal barışa katkıda bulunma potansiyeli başkalarından çok daha fazla.”

     Cumhuriyet Gazetesi - 04.09.2011, Pazar