Jo
16 Haziran 1792 tarihinde Filadelfiya’da (Pensilvanya) dünyaya gelen Amerikalı küğcü ve bağdar. Doğumundan üç ay sonra “St. Paul Episkopal Kilisesi”nde 23 Eylül günü vaftiz edildi. “Antebellum Çağı” boyunca çok verimli bir bağdama dönemi yaşadığını belirtmek gerekir. Anılan dönemde ABD’de Afro-Amerikan küğcüler ve bağdarlar oldukça nadirdi, ancak Johnson başarılı olan birkaç kişiden biriydi. Sanatçı -günümüzde pek göremediğimiz- açkılı borazan ve keman çalmakta oldukça başarılıydı. Sanatçı askeri bandolar ile dernek ve kurum kırın orkestraları yönetmesi için aranan bir isim oldu. Johnson, ayrıca küğ öğretmekte pek başarılı idi. Tüm bu nedenlerden ötürü balolar, törenler ve kırın okullarının aranan ismi idi. Geniş anlamda tanınır olmasını 1818 yılında George Willig tarafından yayınlanan “Johnson's Collection of New Cotillions - Johnson’ın Yeni Kotilyonları Albümü” ile sağladı. Ertiksel yaşamı 1820’li yıllarda Filadelfiya’daki başlıca kırın etkinlikleri için “dönemin modasına uygun” küğ düzenlemeleri yapması ile pekişti. Bir bağdar olarak aralarında operatik aryalar, Etiyopya işi ozan şarkıları, vatanseverlik kokan marşlar, balladlar, kotilyonlar, kuadriller ve “quickstep” kırınları ile daha başka kırın formlarını içeren çeşitli biçemlerde ikiyüzden fazla eser bıraktı. Ancak ne yazık ki günümüzde bu eserlerin yalnızca el yazması taslakları ile piyano transkripsiyonları kalmıştır. Johnson eserleri yaprak notalar halinde yayınlanmış ilk Afro-Amerikan bağdar olarak da küğ tarihinde yerini almıştır. Ayrıca Amerika Birleşik Devletleri’nde halka açık dinletiler veren ilk Afrika kökenli Amerikalı ve ırksal olarak bütünleşmiş dinletilere katılan ilk kişiydi. Francis (Frank) Johnson ABD dışında dinleti veren ilk Amerikan küğ topluluğunu organize etmiş, bu etkinliklerin öncüsü olmuştur. Sanatçı 1837 yılında kendisi ve Afro-Amerikalılardan oluşan küçük bir küğ grubu ile İngiltere’ye gitti ve bu ülkede Kraliçe Viktorya’nın taç giyme töreni nedeniyle yapılan kutlamalarda yer aldı. Bu ülkede iken “promenad dinleti stili”ni ilk kez sergiledi. Ayrıca İngiltere’den 1838 yılında döndüğü ABD’de yepyeni bir uygulama olan “promenade dinleti stili”ni Amerikan halkına da aynı yılın “Noel Zamanı” tanıtmıştır. Sanatçı müthiş bir yenilikçidir: O dönemde çok yaygın ve derin olan ırk ayrımcılığına rağmen halktan destek gören beyazların üstün katılımcı olduğu küğsel organizasyonlarla başarılı bir şekilde rekabet etti. Elimizde bulunan kayıtlar O’nun yaratılarının ve çalış stilinin mevcut haliyle günümüze ulaşan el yazmalarından yeniden oluşturulamayacak niteliklere sahip olduğunu göstermektedir. Bu kayıtlara göre Johnson’ın performanslarının yazılı materyalin ve sözel belirteçlerin dışına çıkarak son derece stilistik düzümsel değişiklikler içerdiğini anlıyoruz. Sanatçının sahnede yaptıkları muhtemelen günümüzün caz küğcülerinin doğaçlama yaparken gerçekleştirdikleri uygulamalara benzemekteydi. O, sahnedeyken döneminde popüler olan diyatonik uygulardan ve triadik ezgilerden farklı ve son derece ilginç bir küğ, armoni ve etki yaratmaktaydı. Frank; Filadelfiya, New York ve Boston’da yer alan ve siyahların gittikleri kiliselerde dünsel küğler de seslendirmekteydi. 1841 yılının Mart ayında Filadelfiya’daki ilk “Afrikan Presbiteryen Kilisesi”nde “Yaradılış” ile ilgili bir performans sergiledi ve bunu “Avrupa-Amerikan Kilisesi”nde tekrarladı. Johnson’ın öğretmenlik yaptığı stüdyonun duvarları çeşitli çalgı resimleri ile dekore edilmişti ve aynı stüdyoda çeşitli çalgılar da bulunmaktaydı. Odada yer alan raflar ise binlerle ifade edilebilecek küğ koleksiyonları ile doluydu. Genellikle zengin Avrupalı ve Amerikalı öğrencilere öğretmenlik yapmayı tercih eden Johnson, aynı mekanı bağdalarını oluşturmak için de kullanmaktaydı. Bu nedenle stüdyo, kullanıma hazır kalemler ve mürekkebi henüz kurumamış el yazmaları içermekteydi. Sanatçı 6 Nisan 1844 tarihinde 51 yaşında Filadelfiya’da sonsuzluğa göç etti. Johnson’ın ölümünden sonra, “Frank Johnson Orkestrası”, Joseph Anderson Sr. liderliğindeki bu isim altında Henry F. Williams’ın küğsel düzenlemeleriyle çalmaya devam etti. Bkz.: Antebellum Çağı. Açkılı borazan. Willig, George. Ballad. Kotilyon. Kuadril. Quickstep. Transkripsiyon. Promenad. Diyatonik. Triadik. Frank Johnson Orkestrası. Anderson, Joseph. Williams, Henry.
Tanınmış ve verimli bir bağdar olan Norman Dello Joio 24 Temmuz 2008 Perşembe günü 95 yaşında iken East Hampton’daki evinde yaşama veda etti. 24 Ocak 1913 tarihinde doğan Dello Joio New York’da büyüdü. Babası ses eğitmeni, kilise org çaları ve genç Joio’nun da ilk piyano öğretmeniydi. Oniki yaşında iken Manhattan Mount Carmel’de bulunan “Katolik Kilisesi”nde babasının yerine geçmişti. Ondört yaşında “City Island” üzerinde bulunan “St. Mary Star of the Sea Church”de org çalar ve koro direktörü olarak yer aldı. Ayrıca “St. Patrick Katedrali”nin org çaları olan vaftiz babası Pietro Yon ile de org çalışmaları yaptı. “Juilliard”da bağdama eğitimi alan Joio daha sonra “Yale”de Hindemith ile çalıştı ve “Tanglewood Berkshire Küğ Merkezi”nde öğrenim gördü. Dello Joio ilk evliliğini Grayce Baumgold ile gerçekleştirdi; ancak bu evlilik boşanma ile sonuçlandı. İkinci evliliğini Barbara Bolton ile yaptı; Bolton sanatçıya büyük destek verdi. Çocuklarından Justin Dello Joio bağdar olarak verimli çalışmalar yaptı, bir diğer oğlu olan Norman Dello Joio şampiyon bir binici idi ve kızı Victoria Dello Joio döğüş sanatları alanında usta bir öğretici oldu. Sanatçının Ned Costello ve Kathleen Bar-Tur isimli iki üvey çocuğu ve üç torunu bulunmaktadır. Sanatçının yirminci yüzyılın ortalarında elde etmiş olduğu alabildiğine yaygın popülarite, yazmış olduğu çok sayıdaki tonal ve lirik yaratılara dayanmaktadır. Joio’nun ölümünü yayıncılarından birisi olan “Carl Fischer Music” duyurdu. Sanatçı üç opera ve televizyon için küğlerin yanısıra koro, orkestra, yalkın ses, oda küğü grupları ve piyano için düzinelerce parça bağdadı. Kilise küğü, caz çağının pek tanınmış ezgileri ve ondokuzuncu yüzyıl İtalyan operası O’nun stili üzerinde etkili olan ögeler idi. Küğsel yaklaşımını tanımlarken Dello Joio, Paul Hindemith’in kendisinin küğü için kullandığı ve hiç unutamadığı bir sözünden bahseder: “Doğal olarak lirik…” Bu Joio’ya göre kısaca şu anlama gelmektedir: “Bir sistem uğruna küğü kurban etme… Sağlam bir temele oturmuşsa ve iyiyse, küğsel düşünceni aklının bir köşesine yerleştir ve sistem şart koştuğu için şöyle ya da böyle yapmalıyım deme… Ya da yaptığının yanlış olduğunu söyleme.” Joio bu anlamda her zaman kalbinin sesini dinledi ve kendisini alçak gönüllü bir tutucu olarak niteledi. Bağdalarında güçlü bir manevi yöneliş gözlemlediğimiz bağdar Jeanne d’Arc’ın öyküsünün kendisi için bir ana tema haline geldiğini belirtir. Bunun bir yansıması olarak “Joan’ın Zaferi” isimli bir opera bağdadı. 1950 yılında “Sarah Lawrence Yüksek Okulu”ndaki bir öğrenci performansından sonra tatmin olmadığını ve aradığını bulamadığını söyleyerek eserini geri çekti. Bağdarın canlandığı dönem televizyon için bağdadığı yeni bir “Azize Jeanne” operası olan “The Trial at Rouen / Ruen Duruşması” ile başlar. Bu operayı daha sonra “New York Kent Operası” için gözden geçirmiş ve adını “Azize Joan’ın Zaferi” olarak değiştirmiştir. Bağdarın daha sonra ilk versiyondan bir de sinfonik parça türettiğini görüyoruz. Kendisi bu konuya oniki yaşında iken bir orgun tavan arasında bulduğu azizlerin yaşamlarını anlatan bir çocuk kitabını okuması ile sürüklendiğini belirtmektedir. Dello Joio ertiksel yaşamı sürecinde çeşitli ödüller elde etti. Bunlardan birisi yaylı çalgılar orkestrası için bağdadığı “Meditations on Ecclesiastes” ile 1957 yılında kazandığı “Pulitzer Ödülü”dür. (“Ecclesiastes”, “Eski Ahit”te Hazreti Süleyman için yazılan kitap anlamına gelmektedir.) Bir diğeri ise “NBC Televizyonu”nda yayınlanan bir dizi olan “The Louvre” ile 1965 yılında kazandığı “Emmy Ödülü”dür. Sanatçı bale sanatı için de yaratılar vermiş ve bunlardan bazılarının kırın yazımı Martha Graham tarafından yapılmıştır. Ayrıca caz kılarinetçisi Artie Shaw da bağdara bir konçerto siparişi vermiştir. Joio çeşitli yüksek okullarda ve üniversitelerde öğretmenlik yapmıştır. Bunlar arasında “Sarah Lawrence”, “The Mannes College of Music” ve “Boston Üniversitesi” yer almaktadır. Bunun dışında “Boston Üniversitesi Uygulamalı Güzel Sanatlar Okulu”nun dekanlığında bulunmuş ve genç bağdarları yüksek okullara yerleştirmek amacıyla “Ford Vakfı” için de bir program hazırlanmasına katkı sağlamıştır.
Bağdar, aranjör ve küğ eğitimcisi. Eğitimci olarak özellikle genç yaştaki yaylı çalgıcılara özel ilgi gösterdi. Jones’un küğü dünyanın her yerinde dinlenmekte ve çalınmaktadır. O’nun küğünde zengin ve çeşitli bir arka plan yer almaktadr. “York Üniversitesi” ve “Kraliyet Küğ Akademisi”nden sonra rönesans ve barok küğ alanında uzmanlaştı. Jones, bir yaylı çalgı öğretmeni olarak deneyim kazanmaya devam etti ve özellikle etkili grup öğretimi dalında yoğunlaştı. Eğitsel dağarcıkta kendisine ait sayısız bağda bulunmakta ve çocuklar ile gençlerin eğitiminde kendi orijinal parçalarını kullanmaktadır. “Mostar Yaylılar Projesi”nin temelini atan ve geliştiren sanatçı bu proje ile küğsel grup etkinlikleri düzenlemekte ve Bosna’daki çocuklar ile ailelerine keman eğitimi alanında hizmet vermektedir. Edward Jones ayrıca keman çalma geleneklerini araştırmak için dünyayı dolaşıp keşfettiği renkli küğlerin çoğunu ilk kez basılı olarak yayınlamaya çalıştı. “Boosey & Hawkes” yayın şirketi için yaptığı popüler keman serisi 15’ten fazla koleksiyon içermektedir. Sanatçı bu seriye ekler yapmaya devam etmekte, “ABRSM - The Associated Board Of The Royal Schools Of Music”e danışman ve editör olarak katkıda bulunmaktadır. Ayrıca gruplar halinde öğretilen genç öğrencilerin başarılarını teşvik etmek ve değerlendirmek için yenilikçi bir yaklaşım olan “Küğ Madalyaları”nın geliştirilmesinde yer almıştır.
Kendine ait on albümü bulunan Anna Maria Jopek ünlü gitarist Pat Metheny ve trompetçi Tomasz Stanko’nun da aralarında bulunduğu birçok önemli sanatçıyla dinleti ve stüdyo çalışmaları gerçekleştirmiştir. Polonyalı caz sanatçısı Jopek hemen hemen tanınmış tüm Polonyalı küğcülerle çalışmış, 2003 yılında Varşova’da “Başkanlık Sarayı”nda efsanevi topluluk “King Crimson”dan Gordon Haskell ile de ikil yapmıştır. Pat Metheny O’nun için “Anna cesur, ama mütevazi çok iyi bir küğcüdür” demiştir.
(İsp.) Kırınan bir çiftin gerçeklediği, 3/4 ya da 3/8’lik metrik sistemde yaratılmış olan ve hızlı olarak oynanan İspanyol kırını. Genellikle kastanyet eşliğinde görülür. Bir çift dansçının oynadığı bir İspanyol dansı.
Jota Aragonesa:
Bkz. Bolero.
Jouer:
(Fr.) Çalmak, oynamak. Role çıkmak. Gibi yapmak. Andırmak.
Jouer à guichets fermés:
(Fr.) Kapalı gişe oynamak.
Güney Kore’nin Seul kentinde doğan sanatçı çok sayıda ödül kazanmış bir klarinet sanatçısı ve yönetkendir. Lisans diplomasını onur listesinde yer aldığı Kore’nin “Kyunghee Üniversitesi Küğ Fakültesi”nden aldı. Yüksek lisans eğitimini Avusturya’nın Salzburg kentinde bulunan “Mozarteum Yüksek Küğ Okulu”nda yaptı. Hükümet tarafından verilen bir burs ile bu okulda yüksek lisans eğitimini tamamlarken bir yandan da bir başka yüksek lisans çalışmasını yönetkenlik üzerine gerçekleştirdi. Lee Joung-Wuk "Ulsan", "Incheon", "Masan", "Kangneung", “Kent Sinfoni Orkestrası”, “Seul Üfleme Çalgılar Orkestrası”, “Seul Üflemeli Çalgılar Topluluğu”, “Stuttgart Yaylı Çalgılar Dördülü”, “Omsk Filarmoni”, “Ulusal Kapella Sinfoni Orkestrası” (Rusya), “Wieniawski Filarmoni”, "Hongkong Filarmoni”, “Gilce Filarmoni” (Macaristan), “Musik Collegium Sinfoni” (Çekoslovakya), “Macar Oda Filarmonisi” gibi pek tanınmış orkestralarla dinletiler verdi. 2007 yılında “Bratislava Oda Orkestrası”, 2008 yılında “Leipzig Oda Filarmonisi”, 2009 yılında “Hamburg Yeni Filarmoni” ve 2010 yılında “Berlin Oda Filarmonisi” gibi kuruluşları yönetti. Joun-Wuk Lee aynı zamanda sıklıkla yalkıcı olarak resitaller vermekte ve Kore ile Çin’de çok çeşitli oda küğü dinletilerine katılmaktadır. Sanatçı konuk yönetken olarak Kore “Prime Filarmoni Orkestrası”, “Suwon Oda Orkestrası”, Rus “Moskova Filarmoni Orkestrası”, “Subitocheska Filarmonisi”, Polonya “Wieniawski Filarmonisi”, “Censtova Filarmonisi”, Macar “Gice Filarmonisi”, Macar “Pets Filarmonisi”, Macar “Oda Filarmonisi”, Bulgar “Sofya Filarmonisi”, Çin “Yenben Sanatlar Üniversitesi Ağaç Üflemeler Orkestrası”, “Heidelberg Oda Orkestrası”, Alman “Allgaeu Sinfoni Orkestrası” ve “Capella Istropolitana” orkestrasını ziyaret etmiştir. Sanatçı 2007 yılının Ağustos ayında Türkiye’ye gelerek “Antalya Devlet Senfoni Orkestrası”nın konuk yönetkenliğini üstlenmiştir. Son derece seçkin ertikten bir küğcü olan sanatçı geçtiğimiz beş yıl içinde “Incheon Kent Orkestrası”nın ve onyedi yıl da “Kore Sinfoni Orkestrası”nın birinci klarinetçiliğini yürüttü, çok sayıda oda küğü dinletisine katıldı ve tüm bu uğraşlarını küğsel deneyimleri ile zenginleşmiş sıkı ve içi dolu eğitiminin katkıları ile kanıtladı. Sanatçı “Sukmyung Kadınlar Üniversitesi”, “Hanyang Üniversitesi” ve “Sungshin Kadınlar Üniversitesi”nde öğretmen olarak kariyerini taçlandırmıştır. Halen “Kore Sanat Konservatuvarı”nda ağaç üflemeli çalgılar dal başkanıdır ve aynı zamanda Çin’de bulunan “Yenben & Chiangchun Sanat Konservatuvarı”nın bir öğretim üyesidir. “Kyunghee Üniversitesi Müzik Yüksek Okulu”nda da öğretmenlik yapan sanatçı “Kore Klarinet Derneği” başkanıdır.