Ek
Ek Çizgiler Üzerine Fa Açkısı İle Yazılan Notalar:
“Fa Açkısına Göre Notaların İsimlendirilmesi” başlığını gözden geçirelim. Burada “fa açkısı” kullanarak dizeğin tüm çizgi ve boşluklarını notalar ile doldurmuştuk. Ancak bu ses dizisini inceye ve kalına doğru devam ettirebiliriz. Elbette bunun için yine ek çizgilerden yararlanmak gereklidir:
Ek Çizgiler ve Ek Çizgiler Üzerine Yazılan Notalar:
Küğ dilinin harfleri olan sesler incelik ya da kalınlıklarına göre “dizek” adı verilen bu beş çizginin üzerine veya çizgilerin aralarına yazılır. Dizeğin çizgileri üzerlerine ya da boşluklarına en çok dokuz (9) nota yazmak olanağı bulunmaktadır. Bu sayı dizeğin birinci çizgisinin altı ve üstü ile onbir'e (11) çıkar. Bkz.:
Açıkça belli olduğu üzere dizeğimizin çizgi ve boşlukları küğde kullanılan seslerin tümünü yazmaya olanak vermemektedir, ses çok inceye çıkar ya da çok kalına iner de bu sesleri beş çizginin içinde göstermek mümkün olamaz ise dizeğin üst ya da alt tarafına gerektiği kadar küçük çizgiler eklenerek o sesler bu küçük çizgilerin üzerlerine veya aralarına yazılır. Bu küçük çizgiler “ek çizgi(ler)” olarak isimlendirilir. Dizeğin birinci çizgisinin altında çekilen ek çizgilere "alt ek çizgiler" ve beşinci çizgisinin üstüne çekilen ek çizgilere de "üst ek çizgiler" denilir. Ek çizgiler kısa ve birbirlerine paralel olarak çekilirler ve aralarında dizeğin çizgileri arasındaki boşluklar kadar mesafe bırakılırlar. Üst ek çizgiler alttan yukarı doğru sırasayılanırken alt ek çizgiler tersi yönde sırasayılanır. Ek çizgiler kullanmak yolu ile dizeğin sınırları alttan ve üstten gerektiği kadar genişletilmiş olunur. (Bkz.: Dizek)
Aşağıdaki örnekte ek çizgili notalara ilişkin çok sayıda örnek yer almaktadır. Dikkat edilirse dört ek çizginin alt yanına yazdığımız nota (do), bir ek çizgili notanın (do) bir sekizli kalınından tıpkısıdır. Bu durum öteki sesler için de aynıdır. Dizeğin birinci çizgisinin altında yer alan nota (re) ile beşinci çizgisinin üstünde yer alan notanın (sol) yazımında, bu notaların birinci ve beşinci çizgilere bitişik durumda olmalarına dikkat edilmelidir. Ek çizgilerin enlemesine uzunluklarının aynı olması da bir başka yazım kuralıdır.
Ek Çizgilerin Sırası ve Sayılma Şekli:
Dizeğin birinci çizgisinin altında yer alan ek çizgilere “alt ek çizgiler” ve dizeğin beşinci çizgisinin üstünde yer alan ek çizgilere de “üst ek çizgiler” denilir. Ek çizgiler üzerine yazılan notalardan bahsederken bunların alt ya da üst ek çizgilerden hangisinin kullanılarak yazıldığını belirtmek gerekir. Örneğin “alttan ikinci ek çizgi”nin üzerine yazılan veya “üstten üçüncü ek çizgi”nin üzerine yazılan nota şeklinde kesin yer tanımı yapılmalıdır. Üstteki ek çizgiler aynen dizeğin çizgileri için uygulandığı gibi alttan üste doğru rakamlandırılırken alt ek çizgiler için bunun tersi uygulanır, kısacası alt ek çizgiler aşağı doğru sırasayılandırılmalıdır. Bkz. Örnek:
Ankara’da dünyaya geldi. Piyano derslerine beş yaşında iken Mithat Fenmen ile başladı. 1966 yılında “Ankara Devlet Konservatuvarı Piyano Bölümü”nü sınıf atlayarak kazandı ve önce Mithat Fenmen, daha sonra Selçuk Gündemir ile piyano, Ulvi Yücelen ile oda küğü çalışarak 1974 yılında yüksek devreden mezun oldu. 1975 yılında “Milli Eğitim Bakanlığı”nın açtığı “doktora ve ihtisas bursu” sınavını kazanarak Avusturya’ya gitti. Viyana’da “Hochschule für Musik und Darstellende Kunst in Wien”de Irena Barbag Drexler ve Josef Dichler ile öalıştı. Dört yıl sonra “dinleti piyanistliği” alanında diploma aldıktan sonra bir yıl daha Viyana’da aynı okulda lisansüstü çalışmalarını sürdürdü. 1980 yılında Ankara’ya dönerek “Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuvarı”nda göreve başladı. 1986 yılında “Sanatta Yeterlik” derecesini aldı. Aynı yıl yardımcı doçent, 1995 yılında doçent, 2004 yılında profesör oldu. Bu arada düzenli olarak şan ve çeşitli çalgılar için eşlikler yaptı, oda küğü gruplarıyla dinletilerde yer aldı, dinleti dolaşılarına katıldı. Ayrıca birçok radyo ve televizyon kaydı gerçekleştirdi. Sanatçı 2018 yılının Ekim ayında “Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuvarı Müdürlüğü” görevini Türev Berki’den sonra üstlendi.
20 Ağustos 1982 tarihinde doğmuş olan İlke Üyüdücü Ekmekçi “Hatay Kurtuluş Lisesi”ni bitirdikten sonra “Malatya İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Müzik Öğretmenliği Bölümü”nden mezun olarak ertiksel yaşamına başladı. 2006-2007 yılları arasında “Antakya Sümerler İlköğretim Okulu”nda ücretli küğ öğretmenliği yaptı, 2006-2008 yılları arasında ise “Antakya Güzel Sanatlar Lisesi”nde yine ücretli olarak piyano ve keman derslerine girdi. 2007-2008 yıllarında “Antakya Osman Ötken Anadolu Lisesi”nde de ücretli küğ öğretmeni olarak çalıştı. 2007-2012 yılları arasında ise “Antakya Özel Doğuş Okulları”nda kadrolu küğ öğretmeni oldu. İlke Üyüdücü Ekmekçi 2006 yılından bu yana “Antakya Oluşum Müzik Evi”nde piyano öğretmenliği yapmakta ve aynı zamanda “Antakya Polifonik Korosu” ile “Antakya Kültür ve Sanat Derneği”nin üyeliğini yürütmektedir.
1932’de İzmir’de doğdu. İlk küğ eğitimini “Karacabey Harası Binicilik Okulu Bandosu”nda Mehmet Emin Yalgın’dan aldı. Sonra “İzmir Şehir Bandosu”na geçti. 1948’de “Ankara Cebeci Konservatuvarı”nı sınıf atlayarak kazandı. Zahit Özsezen’in öğrencisi oldu. Altı yıl okuduktan sonra askerlik görevini tamamladı ve 1956 yılında “Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası” sınavını kazandı. Otuzbir yıl flüt grubunda çalıştı. 1987’de “İzmir Devlet Senfoni Orkestrası”na geçti. 1991’de “Işılay Saygın Güzel Sanatlar Lisesi” ve 1994’te “Buca Dokuz Eylül Eğitim Fakültesi”nde flüt eğitimini başlattı. 2009 yılında öğretmenliği bıraktı. Öğrencileri yerini aldı.
Yunan gazeteci ve film eleştirmeni. 1994 yılından bu yana “Ethnos” isimli günlük gazete için yazılar kaleme almaktadır. Aynı zamanda “Yunan Film Eleştirmenleri Derneği”nin yönetim kurulu üyesidir. Jüri üyesi olarak görev aldığı yarışmalar: “26th Panorama of European Cinema - 26. Avrupa Sineması Panoraması”, “27th Tromso International Film Festival - 27. Tromso Uluslararası Film Festivali”, “38th Toronto International Film Festival - 38. Toronto Uluslararası Film Festivali”. Robbie Eksiel çeşitli raporların da yazarıdır: “A Classy Competition - Şık Bir Yarışma”, “In 26th Panorama of European Cinema - 26. Avrupa Sineması Panoraması’nda”, “Common Themes and Aesthetic Variations - Ortak Konular ve Estetik Başkamalar”, “In 27th Tromso International Film Festival - 27. Tromso Uluslararası Film Festivali’nde”, “Toronto Discovered - Toronto Keşfedildi”, “In 38th Toronto International Film Festival - 38. Toronto Uluslararası Film Festivali’nde.”
Eksiltilmiş Yedili Uygu:
“Eksiltilmiş Yedili Uygu”, “Güçlü Yedili Uygu”nun (V7) (Dominant Yedili Akor - Tonun Beşinci Basamağı Üzerine Kurulan Yedili Uygu) seslerinin -değişmeden bırakılan kök ses (temel ses)- haricinde yarım adım kalınlaştırılması ile elde edilir. Aşağıda yer alan iki örneği dikkatle inceleyiniz. Bunlardan ilki so temel sesi üzerine kurulmuş olan “Büyük So Güçlü Yedili Uygusu”na aittir (G-B-D-F).
G dominant 7th
İkincisi ise temel ses olan so’nun aynen bırakılması, fakat diğer tüm seslerin yarım perde kalına alınmalarıyla oluşan “So Eksiltilmiş Yedili Uygusu”nu göstermektedir (G-Bb-Db-Fb).
G diminished 7th (Gdim7)
İngilizce kaynaklarda ilki “G dominant 7th” simgesi ile gösterilir, diğeri ise “G diminished 7th” olarak simgeleştirilir. Kısaltması ise “Gdim7” olarak yazılır. “Eksiltilmiş Yedili Uygusu”nda her bir ses arasında bulunan aralığın küçük üçlü olduğunu hemen fark edeceksiniz. Yani, temel ses dahil olmak üzere her bir aralık üç yarım basamaktan oluşmaktadır. Her ne kadar mi ve fabemol enarmonik sesler ise de örnekte yer alan “Eksiltilmiş Yedili Uygusu”nun so-gibemol-rebemol-mi olarak okunmaması gerekir, okuma şekli so-gibemol-rebemol-fabemol olmalıdır. Çünkü temel ses olan so sesinden mi sesine aralık “Büyük Altılı” iken temel ses olan so ile fabemol arasındaki aralık “Eksik Yedili”dir. Benzeri uygulamaları temel sesi farklılaştırarak tüm sesler için gerçekleştirebiliriz. Örneğin "C7" ve “Cdim7” uygusunu ele alalım. Üçüncü ve dördüncü örneklerde bu uyguları göreceksiniz. Temel ses do olduğunua göre “C7” uygusu “do-mi-so-sibemol” (C-E-G-Bb) şeklinde sıralanır. Gördüğünüz gibi yedili uygumuzun son sesi “sibemol”dür.
C7
“Eksiltilmiş Yedili Uygu”da temel ses haricinde tüm sesleri yarım basamak kalına aldığımıza göre “sibemol” sesinin “siçiftbemol” olarak değiştirilmesi gerekir. Bu durumda “Cdim7” uygusunun sesleri do-mibemol-sobemol ve siçiftbemol olarak sıralanır (C-Eb-Gb-Bbb).
Cdim7
Siçiftbemol sesini enarmonik sesi olan la ile karıştırmayınız. Aksi takdirde aralık yapısı değişecektir.
Alacalı dizide (kromatik dizide) her bir ses üzerine eksiltilmiş bir yedili uygusu inşa edebiliriz. Alacalı dizinin her basamağının kök -temel- sesini koruyarak bu ana sesin üzerine üç nota ilave ederek elde edeceğimiz uygularda her bir ses arasındaki uzaklığı üç yarım adım (yani küçük üçlü) tutarak eksiltilmiş yedili uyguları dizisi oluşturulur. Aşağıdaki örnekte sınırlı miktarda uygulama sergilenmiştir. Dizinin diğer tüm sesleri için inşa işlemini lütfen siz devam ettiriniz.
Ekspirasyon:
Bkz. Soluk, Soluk verme. Expiration.
Ekspozisyon:
Fransızca ekspozisyon (exposition) sözü, “serme, sergileme, sergi” anlamlarına gelmektedir. Son zamanlarda sıkça görmeye başladığımız bu kelimeye aslında gereksinme yoktur. Bu kavram için dilimizde çok güzel karşılıklar vardır: sergileme, sergi gibi…Örneğin sözün “ekspozisyon günleri” biçimindeki kullanımı için de “sergileme günleri” uygun bir karşılıktır.