14.10.2009 / Çılgın Türk İçini Döktü
“Komisyonda olmam büyük talihsizlikti”
Halit Refiğ’in ölümüyle yeniden gündeme gelen “Yorgun Savaşçı” filmini yakan komisyonda bulunan yazar Turgut Özakman yıllar sonra içini döktü: “Orada olmam büyük talihsizlikti. Engellemeye çalıştım ama olmadı. Filmin bir nüshasını saklayarak kendimi akladım.”
Ünlü yönetmen Halit Refiğ’in yaşamını yitirmesinin ardından alevlenen “Yorgun Savaşçı” filmiyle ilgili yıllar sonra önemli bir isimden büyük bir pişmanlık itirafı geldi. “Yorgun Savaşçı” filmini yakan komisyonun üyesi Turgut Özakman, Akşam’a konuştu. Filmin yakılması için dönemin Cumhurbaşkanı Kenan Evren’in yine dönemin Başbakanı Bülent Ulusu’ya emir vermesi ile oluşturulan komisyonun 7 üyesinden biri olan Turgut Özakman, “Evet filmi yakan komisyonda ben de vardım. Ama önemli olan bir nüshasının korunması ve bunun daha sonra eksiksiz olarak yayınlanmasıydı” dedi.
Söyledim Ama Dinletemedim
O dönem “Devlet Tiyatroları” Genel Müdürü olarak görev yapan Özakman, şunları söyledi:
“Bu işe devlet memuru olarak görevlendirildim. Ne yazık ki kuruldan önce filmin yakılma kararı verilmişti. Bunun çok ayıp olduğunu, yapılamayacağını söylesem de bir işe yaramadı. O komisyonda imzamın olması büyük bir talihsizlik. Yakılmasına gereksiz korku ve kaygıdan ortalığı telaşa veren adamlar tarafından karar verilmişti. Filmin tamamının yok edilmemesi için iki kişi emek verdi. Bunlardan biri bendim. Diğeri de komisyonda bulunmayan Kerim Aydın Erdem’di. Bizim yoğun çabamızla filmin bir nüshasını korumayı başardık. Zaten Kerim Aydın Erdem daha sonra “TRT” Genel Müdürü oldu ve kasasından bu film çıktı. Eksiksiz olarak da yayınlandı. Ben kendimi bununla akladım.”
Kendimi Aklıyorum
Turgut Özakman, kurulan komisyonun zaten verilmiş bir karar üzerine toplandığını belirterek, “Biz filmin yakılıp yakılmamasına karar verecek durumda değildik. Filmin yakılmasına gereksiz korku ve kaygıdan ortalığı telaşa veren adamlar tarafından karar verilmişti. En azından bir nüshayı sakladığım ve konuyu böyle sonuçlandırabildiğim için kendimi aklıyorum” diyerek kendini savundu.
Eski Eşin İsyanı
Halit Refiğ’in eski eşi Nilüfer Aydan, Antalya’da yaptığı çarpıcı açıklamada “Filmleri Halit’in evladı gibiydi. Yorgun Savaşçı’nın yakılmasından sonra hastalığın tohumları atıldı. Halit evlat acısıyla öldü. İnşallah yakanların vicdanı rahattır” dedi.
Genelkurmay Fırınlarında Yakıldı
“Yorgun Savaşçı” Kemal Tahir’in aynı adlı romanından “TRT” tarafından 8 bölümlük bir dizi olarak Halit Refiğ’e yaptırıldı. 1980 öncesi “TSK”nın filmin yapılmasında çok büyük yardımı oldu. O dönemde Genelkurmay Başkanı olan Kenan Evren, bu filmin askeri yardım alması için emir verdi. “TRT” adına filmin yapımcısı olan Ömer Serim, o günleri şöyle anlattı:
“Bu filmi askerlerin gözetimi ve yardımı altında çektik. Fakat darbe olunca Kenan Evren ve arkadaşlarının yaptığı ilk işlerden biri filmin yakılmasına karar vermek oldu. Bir yıl geçtikten sonra filmin yakıldığı ortaya çıktı. Yakılmasını da o sırada TRT Genel Müdürü olan Macit Akman üstlendi ve ‘Ben yaktırdım’ dedi. Ortalık çok karıştı. Bu film yakıldıktan iki yıl sonra filmin bir komisyon tarafından yakıldığı anlaşıldı. Filmin Genelkurmay Başkanlığı matbaasına götürüldüğü, oradaki fırınlarda komisyon üyelerinin denetimi altında kül edildiği öğrenildi. Filmin aslı, müzik ve dublaj bantları yakıldı. Sadece bir negatif kopyası saklandı. O da negatif olduğu için asla bastırılamaz.”
Filmin yakılma gerekçeleri arasında Atatürk ve Kurtuluş Savaşı karşıtı bir yapım olması, Çerkes Ethem'in kahraman olarak gösterilmesi, askerlere kötü lakap takılması gösterildi.
Filmi Yakan Komisyon
Hava Albay Mehmet Yılmaz
Piyade Albay Selçuk Doğu
Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreter Temsilcisi Tank Albay İhsan Beriş
İçişleri Bakanlığı Temsilcisi Hatice Özak
Basın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü Temsilcisi Adnan Yarar
TRT temsilcileri Mehmet Turan Akköprülü ve Aydın Olgun
Kültür ve Turizm Bakanlığı Temsilcisi - Devlet Tiyatroları Genel Müdürü Turgut Özakman
Akşam Gazetesi, 14.10.2009, Çarşamba (Nurbanu Güney Elbir)
