19.07.2010 / Çerkesler Bu Akrabalarına Çok Şaşıracaklar

     “Çerkes Festivali” Cuma akşamı saat 20.00 itibarı ile İsrail’in iki Çerkes köyünden biri olan “Kfar Kama”da “Naf Folklor Ekibi”nin gösterisi ile açıldı.
 Festival süresince “Kfar Kama” ve “Rihana” köylerinde değişik şenlikler ve etkinlikler yer alacak. Festival 26 Temmuz’a kadar sürecek.

     “Kfar Kama” İsrail’in kuzeyinde “Afula” şehrinden sonra gelen “Kfar Tavor” köyünden 4 kilometre sonra oldukça temiz, kendine özgü mimarisi ve samimi dost insanları ile oldukça büyük bir yerleşim merkezi. “Kfar Kama” nüfusu yaklaşık 3.000 kişi, ikinci Çerkes Köy’ü olan “Rihana” ise 2.000 kişilik bir yerleşim birimi.

     Çerkesler İsrail topraklarına 135 sene kadar önce Rusya Çar’ının mezaliminden kaçarak gelmişler. Yaşadıkları ülke yönetimlerine sadakatleri ile bilinen bir topluluk Çerkesler. Çerkesler İsrail’de oldukça saygın ve sevilen bir toplum. Ülkenin sadık ve eşit vatandaşları olarak kabul görmekteler ve İsrail vatandaşları gibi askerlik yapıyorlar.

     Çerkesler oldukca eski bir halk, tarihleri M.Ö. 3.000 yılına kadar gidiyor.
Kendi lisanlarında Adiga deniyor Çerkez halkına.
Kafkas halklarından olan Çerkezler M.Ö 800 yılında Kimmeryalılar ile (Caonan’ın memleketi) M.Ö. 600 yılında ise kuzeyde İskitler, Karadeniz kıyısında ise Grekler ile komşuydular.

     Kabartay-Rus dostluğu 18. yüzyılın ikinci yarısına (1774’te Kabardiya ve Osetya’nın,1783’te de Kırım’ın Rusya’ya ilhak edilmesine) değin sürdü.1774 sonrasında Osmanlı-Rus dengesi Osmanlılar aleyhine bozuldu, onun yerini Batı-Rus dengesi aldı. Osmanlı Devleti, bu yeni denge içinde zayıf bir tampon devlet konumuma geldi. Dolayısıyla Çerkeslere gerekli yardımlarda bulunamadı.

     Kırım Savaşı ve Sonrasındaki Çerkes Sürgünü

     1853-56 Kırım Savaşı sırasında Çerkesler, müttefik baskısı nedeniyle Rusların tahliye ettikleri kıyı kalelerini, bu arada Novorossiysk kenti ile Taman Yarımadası’nın bir bölümünü geri aldılar. Ama müttefiklerin savaşa son vermeleri, kendi çıkarları ile yetinmeleri sonucu, Çerkesler ve Şamil kuvvetleri, eşitsiz olarak Ruslarla başbaşa kaldılar.

     Çerkesler Osmanlı Topraklarında

     Asıl Çerkes nüfusu ise deniz yoluyla Osmanlı topraklarına deporte (sürgün) edildi. Gemilere bindirilen Çerkesler, Karadeniz’in Anadolu kıyılarındaki limanlara (Batum, Trabzon, Adapazarı (Sakarya) Ordu, Samsun, Sinop ve şimdiki Akçakoca) çıkarıldı. Bir bölümü de Burgaz, Varna ve Köstence’ye götürülerek Balkanlar’a yerleştirildi. Göç sırasında açlık ve salgın hastalıklar yüzünden çok sayıda Çerkes öldü. Balkanlar’a yerleştirilen Çerkesler de 1878 “Berlin Antlaşması” gereğince yeniden Osmanlı Asyası ve Afrikası topraklarına göç ettirildiler. Bunlar Anadolu, Kıbrıs, Suriye, Ürdün, İsrail ve Mısır gibi boş yer bulunan hemen her yere dağıtılarak yerleştirildiler. Anadolu’ya göç ettirilenler yoğun olarak Orta ve Batı Karadeniz, Kuzeybatı, Batı, İç Batı, İç Doğu, Orta Anadolu ve Doğu Akdeniz’e, Bingöl ve Bitlis’e yerleştirildiler. Sürgün ve yerleştirme giderleri Osmanlı Hükümeti’nce karşılandı.
İşte Çerkeslerin İsrail macerası böyle başlamış oluyor.

     Dün 8 araçlık bir arkadaş konvoyu ile 30 kişi kadar hepimiz Türkiye doğumlu Türk Yahudileri ilgimizi çeken bu etkinliği görmeye gittik.

     İnsanlar çok düzgün ve iyi niyetli karşıladılar. Kendilerinin inşa etikleri Çerkes tarihini anlatan bir müze oluşturmuşlar. Hatta müzenin girişindeki avluda oldukça renkli bir folklor gösterisi takdim ettiler ve bunu müteakip köyün içinde dağılmış olan çeşitli birimleri ziyaret ettik. Çerkes peyniri, Çerkes gözlemesi ile Çerkes kısırı yedik üzerine serpilmiş Çerkes peyniri ile.

     Çerkes tavuğu yemedik çünkü lokantalar kapalı idi. Sanırım bu sevimli köyü yeniden ziyaret etmek için bıraktığımız bir bahane.
Ek’teki resimler benim anlatacaklarımıdan daha güzel sanırım.

     Rafael Sadi / Odatv.com – 19.07.2010, Pazartesi