20.04.2014 / Hayati Asılyazıcı - Nazım Hikmet'ten Kuvay-ı Milliye Destanı
“Tiyatro 2000” bu dönem çok önemli bir başarıya imza koydu. Tiyatro uzmanı, oyuncu, yönetmen, öğretim üyesi Zeliha Berksoy çok yakından bildiği Nazım Hikmet oyunlarından “Kuvay-ı Milliye”yi “Beyoğlu Ortaoyuncular Tiyatrosu”nda sahneye koydu. Anlatımını Berksoy yapıyor ve bölümleri (bap’ları) Tamer Levent, Mehmet Ali Kaptanlar, Nişan Şirinyan, Devrim Evin, Yurdaer Okur, Cenk Sözeri, Efe Tunçer bu büyük epik destanı başarıyla sundular. Nazım’ın ölümünün 50. ve “Cumhuriyet”in 90. yılında bugünkü Türkiye’nin karmaşık ortamı içerisinde “Kuvay-ı Milliye”nin ne kadar olağanüstü büyük önem taşıdığını söylemek benim için bir görevdir.
Dünyaca ünlü büyük şairimiz Nazım Hikmet, “Kuvay-ı Milliye Destanı”nı 1939’da yazmaya başladı ve 1941’de bitirdi. Mustafa Kemal Atatürk’ün hastalığının başladığı 1938’de tutuklanan Nazım Hikmet 1950 genel affından yararlanarak zindandan çıkarıldı. “Çankırı Hapishanesi”nden “Bursa Cezaevi”ne nakledilmişti. Bir anlamda suçsuz hapsedilen Nazım’ın cezaevinde değil zindanda tutulduğunu özellikle belirmek istiyorum. (Tıpkı Ergenekon ve Balyoz tutukluları gibi) Nazım Hikmet gerçekten hiçbir suçu yokken, fikirleri nedeniyle Mareşal Fevzi Çakmak ve Şükrü Kaya tarafından zindana gönderildi. Mustafa Kemal’e yazmış olduğu kendini savunan mektup Atatürk’e iletilmedi. Bu da ne kadar insanlık dışı bir davranış olduğunu gösteriyor. Aftan yararlanıp serbest kaldığı zaman kendini bilmez bir albay tarafından askerlik şubesine çağrılır. Askere alınacağını söyler. Oysa “Harp Okulu”ndan sonra ayrıca Moskova’da üniversite eğitimi alan Nazım Hikmet’in askerlikle ilgisi kalmamıştı. Zindanlarda kalp rahatsızlığı geçirmiş, tedavi edilmesi gerekiyordu. Polisler peşindeydi sokağa çıktığı zaman. Sanki bir mücrimi kovalıyorlardı. Bu nedenle çok sevdiği ülkesinde kalamayacağını anladı ve yurt dışına gitti. Moskova’da yaşıyordu. Yaşamını 3 Haziran 1963’te Moskova’da yitirdi. Mezarı Moskova’nın ünlülerinin yattığı “Novodeviçi Mezarlığı”ndadır. Girişte yüksek bir anıt mezar görülür. Onun üzerinde Nazım Hikmet’in portresi ve adı yazılıdır (15 Ocak 1902-3 Haziran 1963). İki heykel sanatçısının yaptığı anıt mezar bir sanat yapıtıdır. Sağında Gogol, solunda Çehov adlı iki büyük Rus yazarının mezarı bulunmaktadır. Bu görkemli mezar, elbette ki yerinde kalmalıdır.
Bir Epik Kahramanlık Destanı
20. yüzyıla bakıyorum büyük kahramanlıkların gösterildiği savaşlar var. Her ülkenin savaşımında ülkenin yazgısı kendi olanaklarıyla bütünlenir. “Anafartalar” kahramanı Mustafa Kemal’in inanılmaz çabalarıyla oluşturduğu “Kuvay-ı Milliye” ruhunu “Kurtuluş Savaşı”na yansıtır ve zaferle sonuçlanır bu kahramanlık destanı. İşte, ulusal ve evrensel şairimiz Nazım Hikmet “Kuvay-ı Milliye Destanı” ile “Kurtuluş Savaşı”nı betimler. Bu nasıl bir betimleme? Dünyada eşi ve menendi bulunmayan bir kahramanlık ve ölüm kalım savaşıdır “Kuvay-ı Milliye”. Destanın şiirle anlatımı benzersizdir. Kahramanların hepsi halktan insanlardır. Sadece bir yerinde Mustafa Kemal vardır. Destan okunurken leit-motif gibi bütününde Mustafa Kemal vardır. Şiir ve musikisi içinde olan bu destan onun için benzersizdir.
Anlatımını Zeliha Berksoy’un yaptığı “Kuvay-ı Milliye Destanı”nda, üç usta oyuncu Tamer Levent, Mehmet Ali Kaptanlar, Nişan Şirinyan ve gençler bu yılın görkemli destanını şiir diliyle anlatıyorlar. “Cumhuriyet” aydınlanmasının yetiştirdiği, besteleri ve yapmış olduğu müziğiyle Muammer Sun bu büyük destana doyumsuz bir müzik tadı katıyor. Gökhan Yücesal’ın dekor ve giysi tasarımı destanın kurgusuna çok uygundu. Zeliha Berksoy gerçekten de Nazım Hikmet’i çok iyi biliyor ve bu bilgisini anlatımıyla tamamlıyor. “Yeniden Kurtuluş Savaşı” içerisindeyiz, farklı da olsa bu savaşımı Atatürkçüler, vatanseverler kazanmalıdır. Görülmesi gereken bir tiyatro olayı “Kuvay-ı Milliye Destanı.”
Aydınlık Gazetesi - 20.04.2014, Pazar
