06.07.2014 / Cem Gürdeniz - Donanmanın 1936 Malta Seyri ve Bugün
Mustafa Kemal’in “Lozan”dan sonra en büyük diplomatik zaferi “Montreux Sözleşmesi”dir. 20 Temmuz 1936’da imzalanan bu sözleşme sayesinde Anadolu, 13 yıldır ayrı bırakıldığı “Türk Boğazları” ile tekrar buluşuyor, ulusal sınır bütünlüğü sağlanıyordu. “Montreux”ye giden yolun taşlarını, 1928 yılında “Bahriye Bakanlığı”nın kapatılmış olmasına rağmen “Cumhuriyet Donanması” döşüyordu. Güçlü bir donanma olmadan “Boğazlar”ın savunulma sorumluluğunun tekrar Türkiye’ye bırakılması hayal bile edilemezdi. “Montreux Sözleşmesi” ile “Boğazlar”ın geri alınması yeni “Cumhuriyet”e büyük saygınlık kazandırdı.
Atatürk Donanmayı “Akdeniz”e Gönderiyor
“Montreux Sözleşmesi”nin imzalanmasından 40 gün sonra, “Kurtuluş Savaşı” sırasında İstanbul’daki işgalci İngiltere’nin can düşmanı olan Atatürk’ün ayağına, İngiliz Kralı VIII. Edward geliyordu. Ziyaretini 3-6 Eylül 1936 tarihleri arasında gerçekleştiren Kral, Atatürk ile görüşmelerinde “Türk Donanması”na ait bir filonun “Akdeniz”deki İngiliz ana deniz üssü olan “Malta Adası”nı ziyaret etmesini istedi. Bu teklif, Atatürk tarafından kabul edildi.
Atatürk’ü bu karara iten temel nedenler arasında, en az donanmanın eriştiği gücü sergileyecek stratejik faktörler kadar, on sene önce “Karadeniz Yolcu Gemisi” ile Avrupa limanlarında Türkiye’yi tanıtan sergi gemisi uygulamasının başarılarının izleri de vardı. Atatürk 1925 yılında, Türkiye’yi dünyaya tanıtacak bir proje yapılmasını gündeme getirince Dışişleri Bakanı Ali Cenani Bey, sergi gemisi fikrini ortaya atmıştı. Sergi gemisi olarak, “Seyr-i Sefain İdaresi”nin 4700 tonluk “Karadeniz” gemisi görevlendirilmişti. 12 Haziran 1926 günü, Karaköy’den fora eden gemi, 12 ülkede 16 limanı ziyaret etti. 5 Eylül 1926 günü İstanbul’a döndüğünde geride 10 bin mil bırakmıştı. Gemiyi kabaca 65 bin kişi gezmiş, gemide Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası (CSO) konserlerinin de verildiği 16 balo düzenlenmişti.
………………………………………………
Aydınlık Gazetesi - 06.07.2014, Pazar
