28.01.2015 / Öney Olcaytu - Çehov'un Yazılmamış Bütün Oyunları İstanbulimpro'da!
“Olay Rusya’da Geçiyor” isimli doğaçlama gösteri, “İstanbulimpro Oyuncuları” tarafından geliştirilen ve ülkemizde ilk kez uygulanan uzun biçim doğaçlama gösteri olma özelliğini taşıyor.
Daha önce Çehov’un yazılmamış bir oyununu izlediniz mi? Ben izledim. Nasıl olur diye merak ediyorsanız, “İstanbulimpro” her hafta yazılmamış yeni bir Çehov oyunu ile “Kadıköy Terminal”de izleyici karşısına çıkıyor. “Olay Rusya’da Geçiyor” isimli doğaçlama performansında 5 oyuncu; Çehovyen bir atmosferde, Çehovyen karakterlerle seyircinin gözleri önünde 1 masa, 4 sandalye, 1 deste oyun kağıdı, bir tabak mandalina ve votka ile hiç yoktan bir oyun yaratıyor.
“19. yy. Rusyası”nın kostümleri ile sahneye girip seyircilerini selamlayan oyuncular, ilk olarak salondaki izleyicilerden farklı yönelimler alıyor: bir havyan, bir duygu, bir sayı, bir zaaf, bir karakter özelliği vb. sonra bir oyun isimi seçmenizi söylüyorlar. Bizim izlediğimiz oyunun adı “Mutluluğu Bulduğum Yer”di mesela. Sonra aldıkları farklı yönelimlere göre karakterlerini ete kemiğe büründürüyor ve 2 saati bulan bir doğaçlama gösteri çıkartıyorlar ortaya. Hem de baştan sona bir Çehov oyunu izletircesine konuşmalara, jestlere, döneme ve atmosfere özen göstererek.
Doğaçlama ve Tiyatro
Elbette daha önce doğaçlama gösteri izlememiş olanlar için pek anlaşılır bir şey değil bu yazdıklarım. Bu nedenle önce doğaçlama tiyatro ve “İstanbulimpro”dan bahsetmem gerekiyor sanırım:
Dünyada “İmpro”, Türkiye’de ise “Doğaçlama Tiyatro” olarak bilinen yaklaşımı; önceden bir hazırlık, yazılı metin veya kurgu olmadan konuyu ve oyunun gidişatını seyircinin belirlediği, kısa ya da uzun biçim oyunlar şeklinde sergilenen tiyatro gösterisi olarak tanımlayabiliriz. Kökeni ise antik Yunandaki “mimus oyuncuları”na kadar gitmekte. Modern bir gösteri biçimini alması ise; 20 yüzyılda Amerikalı eğitimci, yazar ve tiyatrocu Viola Spolin’in çalışmalarını bir yönteme dönüştürmesiyle gerçekleşir. Viola Spolin, insanın içindeki yaratıcı alanı ortaya çıkartmak üzere yürüttüğü çalışmaları tiyatroyla buluşturduğunda ortaya büyüleyici bir çalışma ve gösteri biçimi ortaya çıkar: “Herkes bir rolü canlandırabilir. Herkes doğaçlama yapabilir. Tiyatroda oynamak isteyen herkes oynayabilir. Eğer çevre izin verirse kişi öğrenmek istediği her şeyi öğrenebilir. Eğer kişi izin verirse çevre ona öğretmek istediği her şeyi öğretecektir. Yeteneğin ya da yeteneksizliğin bu konuda çok az etkisi vardır.”
Türkiye’deki gelişimi ise çok daha yenidir. Bu metot 1999 yılında “Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tiyatro Bölümü”nde yürütülen “Yaratıcı Drama” dersleri kapsamında hazırlanan çalışma ve gösterilerle ülkemize girmiştir. Kurulan ilk doğaçlama gösteri topluluğu ise “Mahşer-i Cümbüş”tür. “İstanbulimpro Oyuncuları” da yine bu çalışma ekibi içinde yer almış; ancak geleneksel tiyatro ve eğlence formlarından uyarladığı özgün doğaçlama oyunlarla farklı bir gelişme göstermiştir.
Bir Zamanlar Rusya’da...
“Olay Rusya’da Geçiyor” isimli doğaçlama gösterisi ise yine “İstanbulimpro Oyuncuları” tarafından geliştirilen ve ülkemizde ilk kez uygulanan bir uzun biçim doğaçlama gösteri olma özelliğini taşıyor. 10 yılı aşkın süredir birlikte çalışan oyuncuların “Çehov Oyunları ve 19. yüzyıl Rusyası” üzerine yaptığı uzun soluklu çalışmaların ürünü olan bu oyun tamamen doğaçlama şekilde gelişiyor. Bir oyunda Vanya Dayı’yı, bir oyunda Vişne Bahçesi’nden Yaşa’yı, bir başka oyunda Treplev’i gördüğünüzü sanıyorsunuz; ama bulundukları mekan ve olaylar içinde bambaşka bir oyun, bambaşka oyun kişileri izliyorsunuz ve 2 saat boyunca sahnede olup bitene şaşırmadan edemiyorsunuz.
Eğer doğaçlama gösteri izlemediyseniz, bu oyun sizin için güzel bir başlangıç olabilir; kaldı ki daha önce bir Çehov oyunu okudunuz ya da izlediyseniz bu gösteriden çok daha fazla keyif alacağınızı söyleyebilirim.
(Adres: Halitağa Caddesi Şadırvan Pasajı No:28 Kadıköy / Telefon: 0532 332 05 33/ www.kadikoyterminal.com)
Aydınlık Gazetesi - 28.01.2015, Çarşamba
