12.04.2015 / Hayati Asılyazıcı - Oğuz Tansel 100 Yaşında
Bir Oğuz Tansel gerçeği var, masallarla beslenen... Halk edebiyatımızın usta kalemlerinden ve şairlerinden biriydi. Her Ankara’ya gidişimde buluşup O’nunla söyleşir, O’nun derin sevgi bağından derleyip toparladığı, güzel sözleri keyifle dinlerdim. Anlatımında masalla gerçeği buluşturur, öyle yorumlardı. Türk edebiyatının halk edebiyatı ile günümüze kadar beslendiğini anlatır, örnekler sunardı. Ben bu geleneğin kökünde çok yaşamış bir genç yazardım onu tanıdığımda. İstanbul’da yaşamama karşın, Ankara bağlantım hiçbir zaman kopmadı. Çünkü orası Cumhuriyetin başkentiydi. Cumhuriyet aydınlanmasına ışık tutan meşaleler yakan kültür kurumları Ankara’da kurulmuştu. Mustafa Kemal’in ilk gidişinde halk müziğimizin eşliğinde Seymenlerin karşılaması bir kültür kenti olacağının belki de ilk işaretiydi (27 Aralık 1919). Sonra Mustafa Kemal Ankara’dan “Kurtuluş Savaşı” öncesi, “Sevr Antlaşması”ndan (10 Ağustos 1920) sonra dünyaya meydan okudu ve “Kurtuluş Savaşı” ile emperyalist ülkeleri yurdumuzdan kovdu. “Kurtuluş Savaşı” sona erinceye kadar Mustafa Kemal birçok ihaneti gördü.
Oğuz Tansel çağdaş bir masalcıydı. “Ben masalları çocukları uyutmak için değil, uyandırmak için yazdım” derdi. Halk edebiyatının, halk müziğinin derlenip değerlendirilmesi için Atatürk’ün Ankara Cebeci’de kurmuş olduğu konservatuvarın 3 büyük eğitimci ve sanatçısından biri Bela Bartok’tu. Diğerleri Paul Hindemith ve Carl Ebert’tir.
Halk Masallarını Araştırdı
Oğuz Tansel (1915-1994) halk müziği ve edebiyatına derlemeyi getiren çağdaş anlamda sanatta kullanılabilmesini sağlayan Bela Bartok’un konservatuvar yolu ile ülkemize getirdiği araştırma, derleme ve değerlendirme yöntemini ilk kavrayanlardandı. Masallarında bu yöntemin derin izleri vardır. Pertev Naili Boratav hocamızın halk edebiyatı ile ilgilenmesi, halk masallarını araştırması, bu çalışmaları “DTCF”de kurmuş olduğu kürsüye taşımıştı. Bu çalışması halk edebiyatının, halk masallarının bilimsel biçimde değerlendirilmesini sağladı. İşte Oğuz Tansel, Pertev Naili Boratav’ın kurmuş olduğu kürsünün pınarından yararlandı ve kendini geliştirdi. Masal alanında çocuklarımıza inanılmaz güzellikte kitaplar sundu. Oğuz Tansel’in başarılı yapıtlarının, ünlü ve seçkin yazarlarımızın yapıtlarına yer veren “Yapı Kredi Yayınları”nda değerlendirilmesi, O’nun masal alanındaki özelliğinin bir göstergesidir. Masalları ve şiirlerinden bir bölümünü şöyle anımsıyorum: “Altı Kardeşler”, “Yedi Devler”, “Gözünü Sevdiğim”, “Üç Kızlar”, “Mavi Gelin”, “Bektaşi Dedikleri”, “Bir de Varmış İki de Varmış”, “Konuşan Balıkla Yalnız Kız”, “Çobanla Bey Kızı”, “Sarı Kız Yolu” vb.
Oğuz Tansel, 10 Nisan 2015 Cuma günü “Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi”nde anıldı. “Oğuz Tansel Halkbilim Ödülü” töreni yapıldı. O’nun çizdiği ve yürüdüğü yol izinden giden; “Kaybolan İzler: Güneydoğu’da Geleneksel Dövme” adlı yapıtıyla Mümtaz Fırat’a verildi. Tansel’in halkbilim ödülleri toplantısındaki sevdiğim konuşmacıları buraya alıyorum. Prof. Dr. Cevat Geray, Prof. Dr. Muhtar Kutlu, Metin Turan, Prof. Dr. Aysit Tansel.
Oğuz Tansel’i sevgiyle anıyorum; ışıklar içinde yatsın.
Aydınlık Gazetesi - 12.04.2015, Pazar
