01.12.1968 / Etem Ruhi Üngör - Bu Yıl Konya’da Yapılan Mevlana’yı Anma Töreni
Bu yıl Konya’da Mevlana’nın 695. ölüm yıldönümü dolayısile 7-17 Aralık tarihleri arasında ananevi anma töreni yapıldı.
Bu yıl ki törenin en büyük hususiyeti, Şebiarus’un Kadir gecesi’ne tesadüfüdür. Bu makbul addedilen olay Mevlana’dan bu yana ikinci defa vuku bulmaktadır. (Birincisi III. Ahmed zamanında).
Bu yıl; bestekarı meçhul Pençgah Ayini Şerif’I icra edilmiştir.
Geçen yılki töreni geniş bir şekilde ve 229., 230. Sayılarda iki yazı halinde “Turizm ve Tanıtma Bakanlığı”nın nazarı dikkatlerini çekerek nakletmiştim. “Kim okur varak-ı mihri vefayı” misali olacak ki her şey eski hamam eski tas. Bu yazıda ele aldığım:
- Kundak ve kucak çocukları törene alınmamalıdır.
- Salon içine meşrubat sokulmamalıdır.
- Ayin başladığında kapılar kapatılmalı, ne dışarıdan içeri ve ne de içeriden dışarı giriş ve çıkış alaturkalığı önlenmelidir.
- Ayin esnasındaki alkışın lüzumsuzluğu davetiyelere yazılmak gibi münasip bir yoldan halka anlatılmalıdır.
- Mıtrıp hey’etinin kalitesi yükseltilmeli ve lüzumlu ve çok sıkı prova çalışması tatbik edilmelidir.
- Münavebe ile en az iki ayin icra edilmelidir.
Gibi hususlardan hiç biri halledilmemiştir. Sanki bunlar imkansız veya zor imiş gibi.
Bugün istatistiklerden üzülerek öğreniyoruz ki dünyanın en geri devletleri arasındayız. O halde her vesile ile halkı eğitmek mecburiyetindeyiz. Gelecek törene halk yemekleri ile gelirse hiç şaşmayalım.
Sonra, bu iş halkı eğitmenin dışında, Mevlevi musikisine saygı olmalıdır. Zira icra edilen milli sanatımızın en değerli eserleridir. Bu eserleri halk saygı ile dinlemesini öğrenmelidir.
Ama, daha önce ve daha saygı ile layık olduğu icrayı göstermeliyiz.
Yukarıda zikrettiğim icra dışında kalan hususların halledilmeyişi karşısında mıtrıbın pasif kalışı sanat anlayışı ile kabili telif değildir.
Son sözümü söylemeden önce tören esnasında cereyan eden bir olayı nakledeceğim.
Şebiarus gecesi törenin filmini almaktayım. Bir ara, mıtrıbın yan arka tarafında kalan merdivene oturdum. Musikiyi dinleyerek semayı seyrediyorum. Kendisi ile o ana kadar hiç görüşmediğim ve Belediye Reisi Mustafa Bey olduğunu bir gün önce öğrendiğim zat yanıma oturarak alçak bir sesle:
- “Etem bey, bu sefer de aleyhte yazarsan gelecek sene seni buraya sokmıyacağım” dedi.
Damdan düşercesine sarfedilen bu sözler karşısında epey şaşkınlığa uğradıktan sonra kendisine:
- “Geçen yıl yazdıklarım aleyhte değildir. Tenkid yazısıdır. İstenen şeyler basit olduğu halde hiç biri yapılmamıştır. Eğer bunlar yapılırsa hepimiz için kazançtır. Bakınız, tribünlerde yine çocuklar ağlaşıp bağırışıyorlar, şişeyi başına dikmiş gazoz içiyorlar.
- “Senin sahan musiki, sen oraya karışamazsın.”
- “Peki ama, bu durum karşısında mıtrıp hey’etinin asabı bozulur, iyi musiki icra edemez. Sonra, bu musikiye saygı da gerek.”
- “Halk para verip içeri giriyor, tabii çocuğunu da getirecek. Büfeden gazozu alıp içeri getiriyor, buna nasıl mani olalım?”
- “Bakınız, ayinhanların dörtte üçü ağızlarını açmadan öyle oturuyorlar. Duyabiliyorsanız, okuyanların arasındaki falso seslere de bakınız.”
- “Okumayanlar, buradan katılanlardır. Onlar ayinin bu kısmını bilmiyorlar.”
Selahiyetini hala Milli Şef devri ölçülerine göre yürütebileceğini zanneden ve tenkidin manasını kavrayamamış bu Belediye Başkanı’na daha fazla cevap vermedim.
Şimdi son sözümü söylüyorum:
“Mevlana’yı anma töreni olarak Mevlevi musikisi icra edilen Konya’daki bu ayin gösterilerinde San’ata ve Mevlana’ya yapılan yukarıda zikrettiğim saygısızlıklar önleninceye kadar bu törenleri takip etmiyeceğimi bildirerek milli sanat namına protesto ediyorum.”
01.12.1968, Pazar - “Musiki Mecmuası”nın Yıl: 20, Aralık 1968 tarihli 241. sayısının 6-7. sayfalarından alınmıştır.
