26.09.2016 / Nadir Temeloğlu - Tarık Akan Abdülhamid’e Karşı

"Abdülhamit Düşerken"de Mahmut Şevket Paşa'yı oynayan Tarık Akan,
filmde "31 Mart Ayaklanması" bastırıldıktan sonra İstanbul'a girerken...


     Tarık Akan pek çok filmde rol aldı, birçok farklı karaktere can verdi. Her filminde canlandırdığı karakterler üzerine pek çok yazı yazılabilir. Tarık Akan’a en çok yakışan rol de gericiliği bastıran komutan Mahmut Şevket Paşa rolüydü.

     Geçen hafta Türk sinemasının en değerli isimlerinden Tarık Akan’ı kaybettik. Duruşuyla ve filmleriyle herkesin gönlünde taht kurdu. Tarık Akan’ın vedasını en güzel başlıkla “Aydınlık” duyurdu: “Jön Türk.”

     Bu hafta ise gündemi Abdülhamid tartışmaları doldurdu. Kurduğu istibdat rejimiyle aydınlara, devrimcilere kan kusturan, meclisi kapatan Abdülhamid, doğum yıldönümünde “TBMM” himayesinde anıldı, adına sempozyum düzenlendi. Resneli Niyazi, Enver Paşa, Mustafa Kemal Paşa ve nice “Jön Türk”ler Abdülhamid istibdatına karşı kahramanca mücadele etti, “1908 Hürriyet Devrimi”ni yaptı. Mahmut Şevket Paşa’nın deyimiyle “Yıldız Sarayı’ndaki Baykuşu” alaşağı etti.

     Tarık Akan da Abdülhamid rejimine karşı savaşan bir “Jön Türk”tü. Nasıl mı?

     Henüz “TRT” Bozulmamıştı

     Şimdi sık sık Osmanlı sevdalısı filmler ve diziler çeken, “FETÖ” yuvası olduğu tartışmaları süren “TRT” bir zamanlar Cumhuriyet kültürünü taşıyan sağlam bir kurumdu. Özellikle 1990’lardan “AKP”nin iktidara geldiği 2003 yılına kadar, Türk devrim tarihine ilişkin önemli yapımlara imza atmıştı. Güçlü bütçe, güçlü oyuncularla pek çok film çekilmiş, tabir-i caizse altın çağını yaşamıştı.

     Senaryosunu Turgut Özakman’ın yazdığı “Kurtuluş” dizisi ve “Cumhuriyet” filmi, Nahid Sırrı Örik’in kitabından uyarlanan “Abdülhamit Düşerken” filmi büyük bütçeler ayrılarak çekilmişti. Bu üç yapımın yönetmeni de aynı isimdi: “Ziya Öztan.” 2003 yılında çekilen “Abdülhamit Düşerken” filminin bütçesi 1 milyon doları bulmuştu.

     Abdülhamid’i Düşüren Adam

     Mahmut Şevket Paşa, “1908 Hürriyet Devrimi”nin ardından Selanik’te “3. Ordu Komutanlığı”na atandı. İstanbul’da çıkan “31 Mart Ayaklanması” üzerine, Kolağası Mustafa Kemal Bey’e emrindeki “3. Ordu”yu hazırlamasını emretti. Örtülü ödeneğindeki 13 bin lirayı da bu “Harekat Ordusu” emrine tahsis etti. Kurmay Başkanı Mustafa Kemal olan “Harekat Ordusu”, Selanik’ten İstanbul’a yola çıktı, isyanı bastırdı. Mahmut Şevket Paşa da 22 Nisan 1909’da İstanbul’a giderek komutayı ele aldı ve sıkıyönetim ilan etti.

     Mahmut Şevket Paşa, “TRT”nin henüz yozlaşmadığı o zamanlarda çektiği “Abdülhamit Düşerken” filminde, Selanik’ten yola çıkmadan evvel subaylarına yönelik şu konuşmayı yapar: “İstanbul’dan gelen telgraflardan öyle anlaşılıyor ki, orada istibdat yeniden kurulmuştur. Eğer böyle ise hükümete yasal gözüyle bakmayacağım. ‘3. Ordu’ derhal, tüm gücüyle İstanbul üzerine yürüyecektir. Ve ‘31 Mart Ayaklanması’nın askeri onurumuza sürdüğü lekeyi temizleyecek, ‘Osmanlı Meşrutiyet Düzeni’ni yeniden kuracaktır. Ben olanca varlığımla, bedenimle ve ruhumla kendimi davaya adadım. Bu görevimde başarılı olabilmek için sizden mutlak itaat istiyorum.”

     Gericiliği Gençlere İyi Anlatmamız Lazım

     Olanca varlığı, bedeni ve ruhuyla gericiliğin üzerine yürüyen, Abdülhamit’i düşüren Mahmut Şevket Paşa, filmin sonunda “Yaşasın Mahmut Şevket Paşa”, “Yaşasın Meşrutiyet” sloganları arasında, muzaffer bir edayla İstanbul’a girer. Filmdeki o muzaffer ve dik duruşlu komutan, hayatı boyunca bedeni ve ruhuyla dik duran Tarık Akan’dan başkası değildir.

     Tarık Akan, filmin çekimlerine başlandığında ise, bu rolü kabul etmesinin sebebini tam O’na yakışacak cümlelerle özetliyor. Bu filmde yer almayı içeriğinin önemi nedeniyle kabul ettim diyen Akan, gericilerin gerçek yüzünü gösterecek filmin yayınlamasını önemli buluyor. Akan şunları söylüyor o tarihte: “Gericiliğin gerçek yüzünü ve Cumhuriyetimizin hangi aşamalardan geçerek kurulduğunu gençlerimize çok iyi anlatmamız lazım. Günümüzde gerici bir partinin iktidara gelmesi yüksek bir ihtimal. Onların iktidarda olduğu bir dönemde gerçek yüzlerini gösterecek bir filmin yayımlanması çok hoş olacak.”

     En Yakışan Rol

     Tarık Akan pek çok filmde rol aldı, birçok farklı karaktere can verdi. Her filminde canlandırdığı karakterler üzerine pek çok yazı yazılabilir. O’na veda ederken en güzel yakıştırma “Jön Türk”tü. Ve Tarık Akan’a en çok yakışan rol de gericiliği bastıran komutan Mahmut Şevket Paşa rolüydü. Tarık Akan, Mahmut Şevket Paşa’nın çizgisini izledi. Hürriyet, demokrasi gibi ilerici değerlerin en büyük savunucusu oldu. Silivri’nin çelik barikatlarını çıplak elleriyle salladı, kumpaslar döneminde en önde yer aldı. Hiç yorulmadı. Artık bugün Tarık Akan ismi, kalplerimizdeki “Hürriyet-i Ebediye”de...

     Aydınlık Gazetesi - 26.09.2016, Pazartesi