01.02.2018 / Tanju Cılızoğlu - Devlet Tiyatrolarının İçi Boşaltılıyor

     Tiyatro salt eğlence, eğlenirken vakit geçirme aracı hiç değildir. Tiyatro seyircisini anlatarak değil ayna tutarak eğitir.

     Hangi cimri, Moliere’in “Cimri”sini seyrettikten sonra içindeki “Harpagon”u sorgulamaz? Tiyatro bireyi dönüştüren en hızlı, en rasyonel eğitim aracı olma özelliğini hiç eksiltmeden sürdürüyor. Bu yüzden ileri toplumların, bilgi toplumlarının köyden kasabaya yaşam alanlarında tiyatro salonları yaşamın olmazsa olmazı. Geri kalmış toplumlar da tiyatroyu ıskalamanın başarılı kurgularını sergilemekle meşguller.

     Yoksulluğa Rağmen

     Mustafa Kemal Atatürk, genç cumhuriyetin ilk yıllarının yoksulluğuna rağmen devlet tiyatrosunu, balesini ve operasını kurmayı ihmal etmedi. Başbakan İnönü, Ankara’da ilk devlet tiyatrosu binasının inşaasına günde iki kere uğrayarak çalışmaları saat saat izliyordu. Çünkü Mustafa Kemal “Bir an önce” diyerek olanakların zorlanmasını istiyordu. Zamanın ünlü Alman tiyatro yönetmeni ve oyuncusu Carl Ebert, Türkiye’ye kazandırıldı. Binbir emekle kurulan cumhuriyetin devlet tiyatrosu, genç Türkiye’nin çağdaş kadrolarını yetiştirdi.

     Nitelik Düşük

     Tayyip Erdoğan, başbakanlığı döneminde devlet tiyatrosunu hiç olumlamadı, karşısına aldı. AKP’nin ideolojik adımlarına devlet tiyatrosu ters geliyor ve engel teşkil ediyordu. Devleti yöneten AKP kadroları son iki yıl didindi durdu. Peki, neden? “Devlet Tiyatroları”nın 2017-2018 repertuvarlarını katlanarak inceler ve oyunları da izlerseniz bu nedenin somut belirtilerini hemen görürsünüz. 70 yıllık devlet tiyatrosu seyircisiyim. Seyirciyi bir söz, bir duruş, bir kavram ve bir yoruma taşımayan oyunların hiç bir dönem bu kadar çok olduğunu hatırlamıyorum. Tiyatrolarda sahneye yanlış konulmuş, dekoru, müziği oturmamış oyunlara ara ara rastlarsınız. Ama burada durum farklı. Ankara’dan İstanbul’a, Sivas’tan Van’a bütün devlet tiyatrolarında nitelikleri hiç olan oyunların bulunması rastlantı değil, gizli bir elin, gizli bir anlayışın amaçları doğrultusunda ulaştığı sonuçtur. AKP iktidarı gücünü cehalet ve bilgisizlikten alıyor. Bilgiyi ıskalamış bireylere algı yönetimiyle kolay egemen oluyor. Amaç bu. Toplumsal gelişmeyi durdurmanın sinsi kurguları çatılıyor. Perdeler açıldığından bu yana devlet tiyatrosunun beş oyununu seyrettim. Son oyun, hiç tanımadığım, internette hakkında ancak üç buçuk satır bilgi bulabildiğim, ABD’de binlerce amatör oyun yazarından biri olan Becky Mode’nin “Tamamen Doluyuz” oyunu. Oyunu Efe Erkekli oynuyor. Oyun metni acemice yazılmışsa seyirci kadar, belki de daha fazla oyuncu çile çeker. Efe Erkekli bu sıkıcı, anlamsız, niye yazıldığı, Türkiye’de kimin niye nasıl seçtiği bilinmeyen oyunu anlamlı bir profesyonellikle son derece de başarılı oynuyor.

     Genel Müdür Değişikliği

     “Devlet Tiyatroları” genel müdürü hiç beklenmedik bir anda değişiverdi. Üstelik Nejat Birecik’in asaleti daha on gün önce onaylanmıştı. AKP’nin devlet tiyatrolarını düşündüğü yere başarıyla taşıyan bu genel müdür ne olmuştu da hiç hesapta yokken kızağa çekilmişti? Cumhuriyetin örselenen tüketilen çağdaş kurumlarının arasına devlet tiyatroları da katıldı? Yeni genel müdür Mustafa Kurt bu tahribatı onarmaya mı yoksa meftayı daha hızlı gömmeye mi geldi? Bunu da 2017-2018 tiyatro döneminin ikinci tur oyunlarının seçiminde anlayacağız.


     Aydınlık Gazetesi - 01.02.2018, Perşembe