02.02.2018 / Tuncer Çetinkaya - ‘Sanat’ Sineması Can Çekişiyor
“Recep İvedik 5”in 7.5 milyon izlenmeye yaklaştığı bugünün sinema ortamında yerli ya da yabancı “sanat filmleri” 30 bin izlenmeyi zor görüyor. Bu uçurum artsa da iyi filmin tek ölçütünün gişe rakamı olmadığını hatırlatmak gerekiyor.
“Sinema Yazarları Derneği” (SİYAD), geçen hafta “50. Yıl Ödülleri” kapsamında, üyelerinin oylarıyla 2017’nin en iyi yabancı filmlerini kamuoyuna açıkladı. Listenin ilk 10 filmi şu yapımlardan oluşuyor:
1. Yaşamın Kıyısında (Manchester by the Sea),
2. Toni Erdmann,
3. Beden ve Ruh (Teströl és lélekröl),
4. Ay Işığı (Moonlight),
5. Neruda,
6. American Honey,
7. 93 Yazı (Estiu 1993),
8. Paterson,
9. Umudun Öteki Yüzü (Toivon tualla puolen),
10. Hizmetçi (Ah-ga-ssi).
Filmler ve Gişe Sonuçları
Barış Saydam’ın, “Türk Sineması Araştırmaları” (TSA) için yaptığı analizi anımsamamanın olanaksız olduğu bu listede yer alan hiçbir filmin “çok izlenen” yapımlar arasında yer almadığı tesbitiyle girelim söze. Geçen yılın gişede, yapımcılarının yüzünü en çok güldüren filmleri arasında; “Karayip Korsanları Salazar’ın İntikamı”, “Moana”, “Çılgın Hırsız 3”, “Logan”, “Şirinler: Kayıp Köy”, “Arabalar 3”, “Thor: Ragnarok”, “Mumya” ve “Transformers 5: Son Şövalye” bulunuyor.
Dernek üyelerinin en iyi film olarak belirledikleri “Yaşamın Kıyısında”, toplam 34 bin 76 seyirci tarafından izlenmiş. Geçen yılın en çok izlenen yabancı filmi anlamına gelen “Karayip Korsanları Salazar’ın İntikamı”nın gişesi ise 1.5 milyonu aşıyor. Benzer bir durum ödüle ve övgüye değer bulunan diğer yapımların tamamı için söylenebilir.
Acı Gerçek
Seçimi henüz gerçekleşmeyen yerli filmlerde de bu yaklaşımı destekleyici sonuçlarla karşılaşabileceğimizi şimdiden öngörebiliriz. Eleştirmenlerin hakkında olumlu görüşler beyan ettikleri ulusal yapımlardan Reha Erdem imzalı “Koca Dünya” 13 bin 951 izleyiciye ulaşmışken, böylesi bir ortamda ticari gösterime girmesi dahi mucize sayılabilecek Ceyda Torun’un “Kedi” adlı filmi 24 bin 666, Pelin Esmer’in beğeni toplayan “İşe Yarar Bir Şey”i ise 16 bin 936 seyirci tarafından izlenmiş. Uluslararası sinema çevrelerinin de yakından tanıdığı ödüllü yönetmen Semih Kaplanoğlu söz konusu olduğunda da durum değişmiyor. Kubrick’in “2001”i veya Tarkovski imzalı “Solaris”le kıyaslandığına dahi şahit olduğumuz, bütçesiyle dudak uçuklatan “Buğday”ın gişesi de 30 binin altında.
“Recep İvedik 5”in 7.5 milyonu zorladığı, yaz aylarında ikinci filmle kapımızı çalacak olan Cumali Ekber “Allah Seni Alsın”ın 460 bin seyirciye ulaştığı bu sinemasal ortamda rakamlar acı bir gerçeği haykırıyor; genellikle “bağımsız” olarak adlandırılan, çoğunlukla “Kültür Bakanlığı” ve çeşitli fonlar tarafından desteklenen “sanat” filmleri can çekişmeyi sürdürüyor.
Ana akım sinema ile sözü edilen yapımlar arasındaki uçurumun daha iyi algılanması adına, Türkiye’de 2016-2017 sezonunda vizyona giren 390 filmin yaklaşık 250’sinin bu durumda olduğunu da hatırlatmak gerekiyor. “Box Office” verilerine göre, bu dönemde gösterim şansı yakalayan 192 ulusal yapımdan yalnızca 45’i 100 bin ve üzerinde seyirciye ulaşmış durumda; 90’ın üzerindeki filmin gişesi ise 10 binin altında seyrediyor!
Kimsesizler Mezarlığında
Saydam’ın “kimsesizler mezarlığı”nı andırdığını söylediği “bağımsız” ve “sanatsal” sinema adına ayrılan fonların hangi kriterlere göre ve kimlere dağıtıldığı ise bambaşka bir yazının konusu olmakla birlikte, “Sundance”tan ödülle dönen Tolga Karaçelik’in ülkede karşılaştığı muamele sonucu iyice tartışılır hale geldiğini anımsatmakla yetinelim.
71 milyon 188 bin 594 izleyiciye ulaşarak, verilerin tutulduğu yılları kapsayan bir rekoru eline geçiren sinema sektörümüzün önemli sorunlar taşıdığını gözler önüne seren bu manzara bir yana, iyi filmin tek ölçütünün gişe rakamları olmadığına ilişkin görüşümüzü yineleyelim.
Yazımızı, tarihe not düşmek adına “SİYAD” oylamasında ilk sırada yer verdiğimiz filmin, açıklanan sonuçlara göre 20 filmlik listede yer almadığı bilgisini vererek noktalayalım. (Tuncer Çetinkaya: SİYAD En İyi Yabancı Film Sıralaması: Genç Karl Marx, Yaşamın Kıyısında, Hizmetçi, Kare, Toni Erdmann, Mutlu Son, Satıcı, Neruda, Soygun, Anne!)
Aydınlık Gazetesi - 02.02.2018, Cuma
