01.12.1984 / Cem Mansur - Müzik Eleştirmeni Ne Olmalı, Ne Olmamalı…

     Oldukça sürekli bir biçimde halkın gözü önünde olan bir sanatçı olarak, hiçbir zaman bir eleştiriye cevap verme ihtiyacını duymadım. Ancak geçenlerde “Cumhuriyet Gazetesi”nin “müzik yazarı” sayın Filiz Ali’nin “Filarmoni Oda Orkestrası”nın 25 Eylül’de, “Arkeoloji Müzesi”nde verdiği konserden yaklaşık üç hafta sonra çıkan yazısını okuduğumda ülkemizde bu konuma bir açıklık getirilmesi gerektiğini hissettim.

     “Müzik eleştirmeni”, her şeyden önce bir gazetecidir. Gazeteciliğin, bu branşının gelişmiş olduğu batı ülkelerinde, müzik eleştirmeni, sanatçı ile dinleyici arasında en önemli bağı oluşturur. Görevi, herşeyden önce müzik olaylarını haber vermek, nerede, ne zaman, kimin, ne çalmış olduğunu fazla bayatlamadan duyurmak, bundan sonra yapıcı bir biçimde, bazı sanatsal değerlere bağlı kalarak tutarlı bir şekilde düşüncelerini söylemektir. Konserden haftalar geçtikten sonra, çalınan bestecilerin adını bile vermeden amaçsız bir şekilde saldırmak değil. Filiz Ali, yazısında, orkestranın sözü geçen konserde hangi bestecilerin hangi eserlerini seslendirdiğini bile belirtmemiş. Bir okuyucu kitlesine seslendiğine göre, bu okuyucunun ne hakkında “eleştiri” okuduğunu bilmeye hakkı vardır.

     Adı geçen yazar, “orkestranın desteklenmesi gereken bir kuruluş olduğuna inandığım için düşündüklerimi bugüne kadar kendime sakladım” diyor. Müzik yazarının görevi ne desteklemek ne de düşüncelerini kendine saklamaktır. Aksine, düzenli ve tutarlı bir biçimde okuyucuya aktarmaktır. İstanbul’da artık yazarlar tarafından ciddiye alınmayı hak eden bir müziksever okuyucu kitlesi vardır. Ayrıca, 1983 Aralık ayından beri “Oda Orkestrası” ve “Senfoni Orkestrası” ile verdiğim konserlerim ve Opera’da yönettiğim temsillerim hakkında tek kelime yazmayan bir kişi, nereden nereye 1984 yılının Ekim ayında birdenbire her türlü bilimsellikten uzak bir saldırıya geçme hakkını kendinde görebiliyor?

     “Notaları okuyabilen fakat anlayamayan, dolayısıyla müzik yapıyorum diyemeyecek” şef ve orkestra olarak bunun tartışmasına girmek yersiz olur. Filiz Ali’nin Almanca bilmediğini söyledikten sonra Goethe ve Thomas Mann’ın Almancalarının farklılığından bahsetmesi, daha sonra müzik yapmak konusunda söylediklerinin ciddiyetten uzaklığına ışık tutmuyor mu? “Klasik çağdaki noktalı sekizlik ile romantik çağdaki noktalı sekizliğin anlamları değişiktir” diyor. Hayret! Yıllarca dünyanın sayılı konservatuvarlarında ve şeflik kurslarında yaptığım öğrenim ve çalışmalarıma rağmen bu farkı öğrenmemişim! Belki de yakında sayın Filiz Ali’nin “noktalı sekizliğin çağlar bıyunca gizli anlamları” konusunda seminerini sabırsızlıkla beklemeliyiz!

     Son olarak, merak edenler için şunları belirtmek istiyorum: Yazıda bahsedilen (daha doğrusu pek bahsedilmeyen) konserde, Mozart ve Haendel’in eserleri seslendirilmiştir. “Filarmoni Oda Orkestrası” bundan sonra “Beyaz Köşk” ve “Atatürk Kültür Merkezi”nde de iki konser daha vermiş, bunlarda da Mozart, Corelli ve Britten’in eserlerini çalmıştır. Böylece bu orkestra, “Devlet Opera ve Balesi”nin ve “Devlet Senfoni Orkestrası”nın çeşitli sebeplerden İstanbul’da temsil ve konserlerine başlayamadıkları bir zamanda düzenli ve hızlı bir çalışma temposuna girmiştir.

     “Desteklenmesi gerektiğine inandığı” bir kuruluşun bu faaliyetlerinden hiç söz etmeyen sayın yazarı, 25 Eylül’den beri hiçbir konserimizde göremedik.

     Klasik batı müziğinin çoğunlukla devlet desteği ile yapıldığı, dolayısıyla sanatçıların kurumlarını eleştirmelerinin imkansız olduğu ülkemizde, iyiye gidebilmek için yapıcı ve gerçek değerlere dayanan eleştiriye daha da fazla ihtiyaç vardır. Gelecekte yazarlarımızın bu konuda bilinçli ve sorumlu davranmaları sanırım sanatçıların olduğu kadar okuyucuların da dileğidir.

     _______________________________

     Aylık olarak yayınlanan “Orkestra Müzik Dergisi”nin 13. Yıl, 136. sayı ile Aralık 1984 tarihinde basılan sayısının 7-9. sayfalarından alınmıştır.