31.01.2009 / Zülfü Livaneli - Yeni Türk Kültürü
Kültür, siyaset dahil her şeyi belirler.
Bir ülkenin kültürü neyse, lideri de ona uygun olur.
Elbette ülkelerin kültürü zaman içinde değişikliğe uğrar, farklılıklar gösterir.
Mesela Birinci Dünya Savaşı'ndan yenik çıkmanın ezikliğini yaşayan Almanya'nın ruhuna hitap eden lider Adolf Hitler'di.
Ama İkinci Savaş felaketinden sonra Willy Brandt gibi sol entelektüel liderleri başa getirdi. Çünkü ülkenin kültürü ve ruhu değişmişti.
***
Türkiye kültür değişiminin en çarpıcı örneklerinin yaşandığı bir ülkedir.
Yüz yıl önceki kültürümüzle hiçbir ilgimizin kalmadığını söylesem inanması zor gelir ama doğrudur. Türklerin, dünyada kendilerini temsil ettiğine inandıkları döner kebap ve göbek dansı, yüz yıl öncenin Türkiye'sinde hiç bilinmeyen şeylerdi.
Ne sarayda vardı bunlar, ne de halkta. Ama değişen kültür, göbek dansını ve döner kebabı Türkiye'nin sembolleri haline getirdi.
***
Siyasi liderler açısından da durum böyledir.
Son Halife Abdülmecit resim yapan, piyano çalan bir aristokrattı.
O dönemin siyasi figürleri, yoksul ailelerde doğmuş olsalar bile kendilerini geliştirmiş, lisan öğrenmiş kişilerdi.
Cumhuriyetin liderlerine bakalım:
Mustafa Kemal binlerce kitap okumuş, büyük çabalarla Fransızca öğrenmiş, edebiyat üzerine yazılar yazmış bir liderdi ve her görüşmede İngiltere Kralı Edward dahil olmak üzere Batılı liderleri kendisine hayran bırakan bir zarafete sahipti.
İsmet Paşa da öyleydi.
Celal Bayar, Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu gibi siyasetçiler de "efendiliği" değer olarak kabul eden bir eğitime ve geleneğe sahiptiler. Çünkü o dönemin Türkiye'sinde efendilik, kibarlık, zarafet gibi kavramlar, bir değer ölçüsüydü.
Anneler çocuklarını "Oğlum ne ayıp şey. Büyük gelince ayağa kalkacaksın, bir şey verilince teşekkür edeceksin" vs. gibi öğütlerle yetiştirirlerdi.
Zaman değişti.
Nüfus çok arttı; köylerden kentlere büyük bir akın oldu ve sonuçta ne köy ne kent değerleriyle bütünleşmiş, boşlukta sallanan elli milyon kişi ülkenin zevkini, eğlencesini, mutfağını, davranış biçimlerini belirler oldu.
Bu yeni kültürün neye benzediğini hepimiz biliyoruz. Televizyonları açıp, en çok seyredilen programlara bir gece bakmak bile bu yeni kültürü anlamak için yeterli.
Yeni Türk kültürünün en belirgin özelliklerinden birisi de kabadayı erkekler.
Bu halk her gece; kodu mu oturtan, bileği kuvvetli, yan bakana bir tane çakan delikanlılara bayılmıyor mu?
Bayılıyor.
Kurtlar Vadisi'ndeki öfkeli, adamı gözleriyle öldürmek isteyen tipleri kahraman olarak sevmiyor mu?
Seviyor.
Eeeee? Neyi merak ediyorsunuz ki.
Bu halk elbette Abdülmecit Efendi'leri, Mustafa Kemal'leri hatta Adnan Menderes'leri lider seçecek değil.
Kendisine en çok benzeyen insanı, şaşmaz bir biçimde buluyor.
Demokrasi var memlekette.
Gazete Vatan - 31.01.2009, Cumartesi
