01.03-01.04.2011 / A. Kerim Soysal - Geçmişten Günümüze Kontrabas

     Tellerin titreşimi sonucu ses üreten her çalgı “kordoton” türü içinde yer alır. Bu türün “Yaylı Çalgılar” olarak dört önemli üyesi vardır: Keman, Viyola, Viyolonsel ve Kontrabas. Koyu renkli kalın tonu müzik yapıtına perspektif kazandırır. Yapısı bakımından bazı ayrıntıları eski bir yaylı çalgı olan “viyola da gamba”dan almıştır. Orkestradaki en önemli görevi müziğin temelini oluşturmaktır. Caz topluluklarında ise ritmi belirler ve yürütür.

     Kontrabas’ın geçmişi 16. yüzyıla kadar dayanmaktadır. 1539’da Venedik’te bir Madrigal’de çeşitli boyda ve ses tonlarında karşımıza çıkmıştır. Ganassi (1542) ve Otiz (1553) bu çalgıya önem veren ilk solistler olmuşlardır. Kontrabas’ın bir solo enstrüman olarak çalındığı ilk konser 1742’de Frankfurt’ta Johann Wenzel Stamitz tarafından gerçekleştirilmiştir. Daha sonraki yıllarda kontrabasla mükemmel bütünleşen Dragonetti; senfonilerinde olağanüstü kontrabas pasajlarına yer veren Beethoven ve Brahms bu alanda virtüözler devrinin başlamasında büyük etken olmuşlardır. Beethoven 5. senfonisinin “scherzo” bölümünde kontrabas için çalınması oldukça zor pasajlara yer vermiş; 8. senfonisinde bu çalgının mizah gücünden yararlanmış; 9. senfonisinin finalindeyse heyecan verici bir müzik bestelemiştir. J. M. Sperger’in onsekiz kontrabas konçertosu vardır. J. Haydn birçok senfonik eserinde bu çalgıyı ilgi çekici bir biçimde kullanmış; Mahler ise 4. senfonisinde solo bölüm yazmıştır. Mozart “Per Questa Bella Mano” adlı eseriyle kontrabas virtüözitesi alanında büyük bir adım atmıştır. 19. yüzyılda G. Bottesini, E. Madenski ve S. Koussevitsky başarılarıyla dönemlerine imzalarını atarken; günümüzde de Ludwig Streicher kontrabasın en büyük temsilcisi olma ünvanını korumaktadır.

     Aylık olarak yayınlanan “Orkestra Dergisi”nin 50. Yıl, 418. Sayı ile Mart-Nisan 2011 tarihinde basılan nüshasından alınmıştır.