Bale'de Bilinmeyen İsimler ve Terimler Sözlüğü-4 (P-Z)

(P)

Pandomim: Düşünce ve duyguların vücut ve yüz hareketleriyle izleyiciye aktarıldığı sözsüz oyun. Yerine göre kırın, küğ veya çeşitli eşyalar eşlik edebilir.

Pantaloon: Pa ndomimde soytarının yerini alan ihtiyar bunak adam.

Partitur: Küğ yaratısının tümünü kapsayan basılı nota kitabı.

Partner: Sahne yaratılarında baş rol oynayan sanatçının rol arkadaşı. Birlikte kırın yapılan kırın sanatçısına verilen isim.

Pas (Fransızca): Kırında adım veya figür anlamındadır.

Pastoral: Doğaya ait, kır işi.

Paul, Mimi: Amerikalı, doğumu 1943. "Washington Bale Okulu" ve "Amerikan Bale Okulu"nda Lisa Gardiner, Mary Day ve Frederick Franklin ile çalıştı. 1955-60 yılları arasında yalkıcılığa yükselerek "Washington Ballet"e girdi. 1961-69 yılları arasında çalıştığı "New York Kent Balesi"nde 1966 yılında baş kırıncı oldu. 1969'dan itibaren "American Ballet Theatre"da görüyoruz. Bu arada başka topluluklarda konuk kırıncı olarak bulundu. Önemli rolleri arasında "Bugaku"da "Balerin", "Kuğu Gölü"nde "Odette-Odile" sayılabilir.

Petipa, Marius: Fransız, 1819-1910. Belçika'da ve sonra Fransa'da küğ ve babası Jean Antoine Petipa ile kırın çalıştı. 1840 yılında Paris "Comédie Francaise"de baş kırıncı oldu. 1843-46 arası Madrid "King's Theatre"da kırın yazarı ve kırıncı olarak bulundu. 1847'de "St. Petersburg İmparatorluk Tiyatrosu"nda baş kırıncılık yaptı. 1862'den yüzyılın sonuna dek "ballet-master" görevini üstlendi. Rus balesinin babası olarak kabul edilir. Çoğu dört veya beş bölüm olmak üzere ellidört yeni balenin kırın yazımını yaptı. En tanınmışları "Pharaoh'un Kızı" (1862), "Don Kişot" (1869), "La Bayadere" (1877), "Uyuyan Güzel" (1890), "Kuğu Gölü" (Ivanov'la birlikte) (1895), "Raymonda" (1898), new roman', times;">"Mevsimler" (1900), "Harlequin'in Milyonları" (1900).

Peyzaj: Kır resmi.

Pozisyon: Konum, nesne veya kişinin içinde bulunduğu durum.

Prens İgor: (Michel Fokine). Diaghilev'in family: 'times new roman', times;">"Ballets Russes"i; Paris, 1909. Küğ: Alexander Borodin. Orkestrasyon: Nicholas Rimsky-Korsakov.

Prodüksiyon: Yapım.

Profesyonel: Bir işten kazanç ve geçim temin eden ve o işi en üst düzeyde yapan nitelikli kişi. Uğraşısının tüm inceliklerini ve püf noktalarını kavramış insan.

Prokofiev, Sergey: Rus; 1891-1953. Çok sayıda bale partituru yazmıştır. En dikkati çekenleri "Romeo ve Juliet" (1938), "Sinderella" (1948) ve "Stone Flower" (1954)'dır. Diğerleri arasında "Ala ve Lolli" (1914-bazan "Scythian Suit" olarak anılır), "Chout" (1921), "Pas de Acier" (1927) ve "Prodigal Son" (1929) bulunur. Ayrıca Prokofiev'in küğlerinden esinlenilerek yaratılan çok sayıda bale bulunmaktadır.

Psikedelik: Rengarenk. Beyinde olağanüstü etkiler yaratan, duyuları zenginleştiren.

(R)

Rambert (Myriam Ramberg, Marie): Polonya asıllı İngiliz kadın kırıncı ve bale yöneticisi (doğumu; Varşova, 1888). Jacques-Dalcroze ile çalıştı. Dresden yakınlarında bulunan Hellerau'daki Enstitüsünde dersler verdi. Paris'te Enrico Cecchetti ile klasıl baleye çalıştı ve "Bahar Ayini"nin kırın yazımına emeği geçti. 1920'de Londra'da bir okul açtı; L. Massine, F. Ashton gibi sanatçılar bu okulda yetiştiler. 1930'da "Ballet Club"ı, 1935'de "Rambert Balesi"ni kurdu. Sanat etkinliklerinin merkezi Ninette de Valois'nın hazırladığı ilk balelerin oynatıldığı Londra'daki "Mercury Theatre" olmuştur.

(Marie) Rambert Balesi: 1930'da Marie Rambert'in "Londra Okulu"ndan doğdu. Topluluk Frederick Ashton, Walter Gore, Harold Turner, Antony Tudor, Sally Gilmour, Celia Franca, Leo Kresley gibi genç İngiliz kırın yazarlarını ve kırıncılarını tanıtarak "Mercury Tiyatrosu"nda temsillere başladı. İkinci Dünya Savaşı sırasında ara verdiği etkinliklerini 1943'de yeniden sürdürdü; İngiltere, Avustralya ve Yeni Zelanda'da (1947), Çin'de (1957) ve Amerika'da (1959) dolaşılara çıktı. Kuruluşa bağlı genç kırın yazarları olan Walter Gore ve Andree Howard kendilerini kabul ettirdi ve ortaya çıkarılan yeni yetenekler (David Palthengi, 1950 & Norman Morrice, 1958) topluluğun biçemini daha modern eğilimlere yöneltti. 1967'de "New Ballet Rambert" ismini alarak yenilenen toplulukta bale takımının yerini onsekiz yalkıcı aldı. Patricia Rianne, Gayrie MacSween, Marilyn Williams, Hazel Merry, Peter Curtis, John Chesworth, Jonathan Taylor, Terence James önde gelen yalkıcılardandır.

Realist: Gerçekçi.

Realizm: Gerçekçilik.

Repertuvar: Bir sanat topluluğunun ya da sanatçının hazırlamış olduğu eserlerin tümü, dağar.

Ritmik: Düzenli aralıklarla yinelenen, tartımlı.

Rustik: Köye ve kıra ait, sade ve basit.

(S)

Sadler's Wells Ballet: 1942'de Londra'da kurulan topluluk Ninette de Valois tarafından yönetiliyordu. Ninette de Valois, 1926'da Diaghilev'in topluluğundan ayrıldıktan sonra, Londra'da önce "Old Vic Theatre"a, daha sonra da "Sadler's Wells Theatre"a bağlı olan bir okul kurdu. "Sadler's Wells Ballet" topluluğu ilk temsillerini 1946 yılında "Ormanda Uyuyan Güzel" ile verdi. Topluluk bale yıldızı Margot Fonteyn ile İngiliz kadın kırıncı Moira Shearer'i tanıttı. Gezici "Sadler's Wells Ballet" topluluğu ile O'na bağlı olan kırın okulu, kraliçe İkinci Elizabeth'in emriyle, daimi toplulukla birleşerek "Royal Ballet" ismini aldı. Bu iki topluluk Londra'da "Covent Garden"da temsiller verdi. Topluluğun 1960'daki başlıca kırıncıları: Svetlana Beriosova, Margot Fonteyn, Nadya Nerina, Lynn Seymour, Antoinette Sibley, David Blair, Desmond Doyle, Christopher Grant, Donald MacLeary'dir. Topluluğa 1963'te Rudolf Nureyev katıldı. 1963'te Ninette de Valois'nın yerini yönetici olarak Frederick Ashton aldı. Topluluk "Lincoln Center'' ve "New Metropolitan Operası"nda temsiller verdi (1967).

Saint-Leon, Arthur Michel: Fransız kırıncı, kırın yazarı, kemancı ve bağdar (doğumu; Paris, 1821 & ölümü; Paris, 1870). Babası "Stuttgart Dükalık Tiyatrosu"nda bale yöneticisiydi. Saint-Leon kırıncı olarak ilk Avrupa dolaşısına 1832 yılında çıktı. 1844'de "La Vivandiere" balesini ortaya koydu; yıldız kırıncı Fanny Cerrito için hazırlanan bu yaratı Londra'da temsil edildi. Sayısı pek çok olan balelerinin başlıcaları şunlardır: "Le Violon  du Diable" (Şeytanın Kemanı/1849), "Stella" (1861), "Paquerette" (Papatya/1861), Diavolina (1863), "Fiammetta" (1864), "Graziella" (1866), "Le Petit Cheval Bossu" (Küçük Kambur At/1869), "La Source" (Kaynak) ve "Coppelia" (1870). Kendi balelerinde kullandığı yeni kırın yazma yöntemini "Stenochoreographie" isimli eserinde açıkladı.

Salzedo, Leonard: İngiliz, doğumu 1921. İngiltere'nin en tanınmış bale küğü bağdarlarındandır. Yazdığı yirmiye yakın bale partiturunun çoğunu, 1966-72 yılları arasında küğ direktörü olduğu "Ballet Rambert" için hazırlamıştır. En iyi iki balesi (ikisinin de koreografisini Jack Carter yapmıştır) "Witch Boy" (1956) ve "Agrionia" (1964)'dır.

Sadler's Wells: Kökeni 17. yüzyılın sonlarına dayanan bir Londra Tiyatrosu. 1931 yılında tekrar açıldı ve opera evi olarak dağarını oluşturdu; ancak kısa zamanda oyunlar ve bale de eklendi. 1968 yılında Londra "Coliseum"a taşındı.

Samsova, Galina: Rus, doğumu 1937. Sonra Kanada vatandaşı. "Kiev Bale Okulu"nda çalıştı. 1956 yılında "Kiev Balesi"nde yalkıcı oldu. 1961-63 yılları arasında "Kanada Ulusal Balesi"nde görüyoruz. 1963-64 mevsiminde Paris'te "Sinderella"da baş rolü oynadı. 1964-73 yılları arasında "Londra Festival Balesi"nde bulundu. Kocası Andre Prokovsky ile birlikte "New London Ballet"in kurucusu oldu ve 1972-77 yılları arasında bu toplulukla temsiller verdi. Samsova, uluslararası konuk sanatçı olarak da ün yapmıştır. Hız, olağanüstü canlılık, yumuşaklık, küğsel kalite, parlak bir biçem ve "Rus Sıçrayışı"nın soluksuz bırakan muazzam görüntüsü gibi düşsel niteliklerin hepsine sahip bir kırıncıdır. Ülkesini terk ettikten sonra, konuk sanatçı olarak tekrar Rus sahnelerinde görünmesi için çağrı alan tek Sovyet kırıncısıdır.

Scaramouche: Eski İtalyan komedisinde soytarı, korkak.

Seksiyon: Bölüm, kısım.

Senaryo: Sahne yaratılarında eserin akışını gösteren yazılı metin.

Sergueeff, Nicholas (Nikolai Grigoryevich Sergeyev): Rus asıllı kırıncı ve bale yöneticisi (doğumu; Petersburg, 1876 & ölümü Nice, 1951). "Petersburg İmparatorluk Tiyatrosu"nda sahne yöneticiliği yaptı. 1917 devriminde ülkesini terk etti. 1921'de Sergey Diaghilev için "Uyuyan Güzel Balesi"ni düzenledi. 1946'da aynı baleden başka "Giselle", "Fındıkkıran" "Kuğu Gölü" balelerini "Sadler's Wells" için sahneledi. Ayrıca "International Ballet", "Monte Carlo Rus Balesi" ve diğer uluslararası topluluklar hesabına çalıştı.

Siklorama: Silindir şeklindeki bir odanın duvarlarına yapılan resim; sahnenin silindir şeklindeki arka duvarı veya arka perdesi.

Solist (Yalkıcı): Solocu; ses, çalgı, hareket veya konuşmayla yalkıcılık yapan kişi. Tek kişinin bir küğ veya kırın parçasını yorumlaması.

Statü: Topluluk veya toplum içinde kişinin durumu ve saygınlığı.

Stockhausen, Karlheinz: Alman bağdar, doğumu 1928. F. Martin'in ve O. Messiaen'in öğrencisi. Webern'in oniki ton söylemini başlangıç noktası olarak alan modernist, ekstrem bir eğilim taşır. Elektronik küğ çalışmalarının yanısıra yayınlanmış ilk elektronik küğ partiturunu (daha doğrusu diagramını) yaratan kişidir (1956).

Stroboskop: İstenen aralıklarla ışık veren alet.

Strüktür: Yapı.

Subret (Soubrette/Fransızca): Operet ve güldürülerde oynak hizmetçi kız rolü. Hoppa genç kadın.

Sur les Pointes: Ayak parmaklarının ucunda kırınma olayı. Genellikle kadın kırıncılar tarafından uygulanır; özel bloke edilmiş ayakkabılar kullanılır.

Süit (Ardış): Ortaçağdan günümüze dek gelen en eski küğ tarzlarından birisi. Benzer biçimdeki kırınların birbiri ardına çalınmasıyla oluşur. Bu kırınlar arasında Pavane, Gagliarde, Passamezzo, Saltarello, Allemande, Courante, Sarabande, Gigue, Menuet, Loure, Gavotte, Musette v.b. sayılabilir. Çesitli kırınlardan oluşan bale ardışları (süitleri), bir çok topluluğun dağarında yer almaktadır.

(Ş)

Şövale: Ressam sehpası.

(T)

Taglioni, Filippo: İtalyan, 1778-1871. Zamanının çok tanınmış bir kırıncısı olan babası Carlo Taglioni ile çalıştı. Meslek yaşamına 1794 yılında Pisa'da başladı. 1794-99 yılları arasında Floransa, Venedik ve Paris'te bulundu. 1799'da "Paris Opera Balesi"ne geçti. 1803 yılında "Stockholm Kraliyet Tiyatrosu"nda baş kırıncı ve "ballet-master" görevlerini aldı. 1837-42 yıllarında "Rus İmparatorluk Tiyatroları"nda çalıştı. 1852 yılında kırını bıraktı. Çok sayıda bale yarattı. Bunlar arasında en ünlüsü "La Sylphide"tir. Bu eserle yeni bir dönem -Romantik Bale Çağı- başladı.

Tradisyonel: Geleneksel, ananevi.

Tudor, Anthony: İngiliz, doğumu 1909. Kırıncı olarak ertiksel yaşamına "Ballet Club"da başladı. Sonraları "Ballet Rambert" adını alan bu toplulukta 1930-38 yılları arasında çalıştı. 1938'de "Londra Balesi"ni kurdu. 1939-50 yılları arasında "Ballet Theatre"da kırıncı, kırın yazarı ve sanatsal sorumlu görevlerini üstlendi. 1950'den itibaren "Metropolitan Opera Ballet Okulu"nda yönetici olarak yer aldı. 1952 yılında "Juilliard"ın kırın bölümünde öğretmenlik üstlendi. 1963-64 arası "İsveç Kraliyet Balesi"nde görüyoruz. 1975 yılından bu yana "Amerikan Bale Tiyatrosu"nda yer almaktadır. Çok sayıda bale yaratmıştır.

Tutu: Balerinlerin giydikleri çok kısa ve kat kat kabarık eteklik.

Tünik: Kollu veya kolsuz, dizlere kadar inen entari biçimi giysi.

(V)

Virtüoz: Herhangi bir sanat dalında büyük ustalık kazanmış ve kanıtlamış sanatçı.

(W)

Woodward, Ian: Bugün yaşamını genel olarak sanat, özel olarak ta tiyatro, film, küğ ve kırın konularında bir uzman yazar olarak kazanan Ian Woodward, Galler Bölgesinde bir katedral kenti olan Brecon'da doğmuştur. Yazı ve çalışmaları dünyanın her büyük ülkesinde gazete ve dergilerde yayınlanan yazarın ismi okuyucular tarafından yakından bilinmektedir. İlk kitabı "Balletgoing" kırın üzerine idi (1967). O günden bu yana yazdığı diğer kitapları da aynı konuyu ele alır. Bir çok kırın topluluğunu doğrudan izlemek üzere dünyanın bir çok ülkesine yolculuklar yapan Ian Woodward "London Evening News" ve "The Christian Science Monitor"un kırın eleştirmenidir.