25.09.2019 / İhsan Toksöz - İnovasyon
İnovasyon (İngilizce: innovation) “TDK Güncel Sözlük”te “yenileşme” olarak tanımlanan bir isim. Ancak daha çok ta “yaratıcılık” ifade eden bir yenilikçilik, yenilik için kullanılıyor.
Bu kavramı en güzel açıklayabilecek ürünler uygarlık tarihinde gördüğümüz icatlardır. Örneğin, tekerleğin icadı bir inovasyondur. Yazının icadı bir inovasondur. Para bir inovasyondur. Kızılderililerin dumanla haberleşmesi, elektrik, telgraf, telefon, teleks, faks, radyo, televizyon, bilgisayar, dijital fotoğraf makinası, uçaklar, uydular, uzay mekikleri … inovasyondur.
Ancak inovatörlerin mucit olmaları gerekmez. Belirli bir ürünü ve hizmeti yeni özellikler katıp sunmak da bir inovasyondur. Bilimsel amaçlı robotlar, yaşamı kolaylaştırmak için yeni ürün tasarımları, ev ödevi verilmeyen eğitim sistemi, çiftliklerde süt üretimini artırmak için hayvanlara müzik dinletilmesi vd. öne çıkan örnekler olarak medyada her gün yer alıyor. Bilimde, sanatta, eğitimde… yaşamın her alanda inovasyon imkanı var.
Tıpta yapay kalp, normal ve yumuşak renkli lensler, saç ekimi, botoks, lifting, lazer ameliyatları… hepsi inovatif buluş ve uygulamalardır. Üretimde kullanılan robotlar, değişik amaçlı dronelar, farklı kahve makinaları, ütüler, kir tutmayan, buruşmayan, hava alan, sıcak tutan kumaşlar, kendini temizleyen halılar ve duvar boyaları, verimli tohumlar, dayanıklı sebze ve meyveler yanında yeni ürün ambalajları vd. inovasyon örnekleri arasında yer alır.
Ancak her inovatif /geliştirilmiş ürünün uygarlığa giden yolda bir ilmek olarak, yaşamı kolaylaştıran bir buluş-uygulama olarak da algılanmaması gerekir. İnsanın çakmak taşından ok ve mızrak uçları, kesici aletler vd. yapmasından başlayarak milyonlarca yıl tutan varlık öyküsünden sayısız yıkıcı-yok edici “inovasyon” örnekleri de vermek mümkündür. İnsanın varlığını sürdürebilmesi için gerekli korunma-av araç gereçleri sonrasında yönetme ve güç ediniminde kullanılan silahlar da birer inovasyondur. Kılıç, pala, gürz, zırh, tüfek, top, mancınık, top, el bombası, makinalı tüfek, mayın, atom bombası, uzun menzilli kıtalararası füzeler de inovasyondur. Yani her inovatif ürün uygarlığa giden yolda atılan bir ilmek değildir. Bazı inovatif ürünler insanlığın sonlandırılmasına neden olabilecek denli tehlikelidirler. Günümüzde “inovasyon”un bu yönü pek ön plana çıkartılmıyor. Zaten bu yazıda konumuz da bu değildir.
İnovasyonu farklı ve yeni fikirler geliştirmek ve uygulamak olarak tanımlayabiliriz. Bunun başlangıcında sorgulamak, araştırmak, amaç-vizyon ve girişimcilik yatar. Girişimcilik inovasyonun çekici gücüdür. 21. yüzyıl inovasyon ve girişimcilik yüzyılı olacaktır. Yaşamın her alanında bilgisayar teknolojisinin kullanımının yaygınlaştığı günümüzde eğitimde inovasyon ön plana çıkmaktadır.
Toplumlarda bir inovasyon kültürü oluşturmanın yolu eğitimden geçer. Eğitimde inovasyon bilimde, sanatta, sanayide fütüristik hamlelerin yapılabilmesi için gerekli alt yapının hazırlanmasıdır. Eğitim tüm inovatif çalışmaların ana rahmidir. İnovatif dinamizm, inovatif eğitim ortamında döllenir, büyür ve gelişir.
İnovatif kültürle beslenen girişimci bireyler hızla gelişen bilgi toplumlarının arasında kendilerine yer açabilmenin, ekonomik kalkınmanın ve kültürel gelişimin tek yolunun sorgulayıcı, yaratıcı inovatif vizyon olduğunun bilincindedirler.
Benim jenerasyonum çok şanslı. Gaz lambası, pompalı gaz ocağı, kaminoto ısıtıcı, filit tulumbası, tahta okul çantaları, lambalı radyo, manyetolu telefon, kutu fotoğraf makinası, siyah beyaz televizyondan uzay mekiğine, aya seyahate, uydulara, bilgisayara, internete… ulaşan bir inovasyon kültürünün içinden geliyoruz bizler. Son 70 küsur yılda inovatif düşünce ürünlerinin yaşamın her alanında gelişimini izleme şansını yaşadık. Bu yüzden inovasyonun değerini en iyi bizler anlarız diye düşünüyorum.
Tüm bunları neden yazdım? Çünkü burada sanatçı-inovatör bir dostun en son yaratısını sizlere tanıtmak, müzikte inovasyonun önemine değinmek istiyorum.
Her alanda olduğu gibi, “Sanatta İnovasyon” başlı başına kitaplara konu olabilecek denli zorlu bir konu. Bilinen örnekleriyle “Göbekli Tepe”den, “Çatalhöyük”ten başlayarak sanatın her dalındaki inovasyonlar hakkında yetkin kişiler tarafından makaleler, ciltler dolusu kitaplar yazılıyor - daha niceleri yazılacaktır.
Aynı şey “Müzikte İnovasyon” için de geçerli. Ağaç gövdelerinden davullar, kamışlardan yapılan üflemeli aletlerden başlayarak çalgı aletlerinin gelişimi, notasyon ve beste yapımındaki gelişmeler -haydi konuyu biraz daha genişletelim; başarılı olsun olmasın aranjmanlar, uyarlamalar- “her yiğidin ayrı bir yoğurt yiyişi” deyimine cuk oturan - solistlerin kendilerine özgün eser yorumları, sahneleme tekniklerindeki inovasyonlar vd. hakkında binlerce yazı yazılabilir.
Bu konuya çok özel bir örnekleme ile gelecek yazımda değineceğim.
Çukurova Gazetesi - 25.09.2019, Çarşamba
_____________________________________
