İsmail Aksu - Nabucco Projesi
Proje adını, Verdi’nin aynı isimli operasından alıyor
Nabucco (Nabucodonosor isminin kısaltması olup, İngilizce Nebuchadnezzar) Giuseppe Verdi’nin dört perdelik bir operasıdır. Yahudiler’in Babil’den sürgün edilmelerini konu alan opera 1841 yılında tamamlandı ve Verdi’ye ilk büyük başarısını kazandırdı. 10 Ekim 2002 gecesi Viyana’da Verdi’nin “Nabucco Operası”nı izledikten sonra ortaklar ertesi gün “İşbirliği Anlaşması”nı imzalamak için bir araya geldi ve projeye yeni bir ad vermeyi kararlaştırdılar: “Nabucco”.
Adını İtalyan besteci Verdi’nin “Nabucco Operası”ndan alan “Nabucco Doğalgaz Boru Hattı Projesi”nin hayata geçirilmesi yönünde önemli bir adım atıldı. Projenin geçiş ülkelerini oluşturan Türkiye, Avusturya, Bulgaristan, Macaristan ve Romanya arasında imzalanan hükümetlerarası anlaşma ile projeyi uluslararası anlaşma avantajları sağlayarak inşasını kolaylaştırmak, hızlandırmak ve işletme safhasında uyulacak vergilendirme gibi belli esasları karara bağlamak amaçlanıyor.
Bu “kritik bir dönüm noktası, ama aynı zamanda yolun başı” olarak değerlendiriliyor. Anlaşmadan sonra her ülke gibi Türkiye de NIC (Nabucco International Company) ile “Proje Destek Anlaşması” (Project Support Agreement - Psa) imzalayacak. Bu anlaşmanın da metni müzakereler yoluyla ortaya konulacak. Projeye ilişkin bazı detay konular burada karara bağlanacak. " Proje Destek Anlaşması", 6 ay içinde imzalanacak. “Nabucco Projesi” Avrupa doğal gaz açığının bir miktarının Türkiye üzerinden geçecek boru hatları yoluyla karşılanması amacıyla yürütülmekte olup Bulgaristan üzerinden Romanya ve Macaristan’ı izleyerek Avusturya’ya ulaşacak.
Doğal gaz boru hattının inşasına 2011 yılında başlanması öngörülüyor. İlk gazın 2014’te pompalanması beklenen projede, ilk etapta 8-10 milyar metreküplük bir gaz akışı sağlanması planlanıyor. Yıllar itibariyle yıllık taşıma kapasitesinin 31 milyar metreküpe çıkarılması amaçlanıyor. Proje öngörüsüne göre, boru hattı güzergahı yaklaşık 3 bin 300 kilometre olacak ve bunun 2 bin kilometresi Türkiye’de yer alacak.
“Nabucco Hattı”nın öncelikle Azerbaycan ve Türkmenistan kaynaklarıyla doldurulması amaçlanıyor. Uzun vadede de Irak, İran, Mısır ve Rusya’nın da bu sistemi beslemesi isteniyor.
Projenin toplam maliyeti yaklaşık 7,9 milyar avroyu bulacak. Projenin ana finansman kaynağını “Avrupa Yatırım Bankası” üstleniyor.
Projenin Tarihsel Süreci
2002 yılında ilk adımı atılan “Nabucco Projesi”nin kronolojisi şöyle:
Nabucco Projesi 5-13 Şubat 2002 tarihlerinde Botaş’ın Bulgargaz (Bulgaristan), Transgaz (Romanya) ve OMV Erdgas (Avusturya) şirketleri ile yaptığı görüşmeler doğrultusunda taraflara sunduğu öneri neticesinde başlatıldı.
10 Ekim 2002 gecesi Viyana’da Verdi’nin “Nabucco Operası”nı izledikten sonra ortaklar ertesi gün “İşbirliği Anlaşması”nı imzalamak için bir araya geldi ve projeye yeni bir ad vermeyi kararlaştırdılar: “Nabucco”.
Haziran 2004’te 5 ülkenin gaz şirketlerinin katılımıyla “Nabucco International Company” (NIC) kuruldu. Botaş (Türkiye), Bulgargaz (Bulgaristan), Transgaz (Romanya), OMW Erdgas (Avusturya), ve Mol’un (Macaristan) yanında Şubat 2008’de Almanya’dan RWE şirketi 6. ortak olarak katıldı. 6 şirket "NIC"de (Nabucco International Company) eşit hisseye sahip oldular.
“Nabucco Projesi” kapsamında proje ortaklarının her birinin kendi ülkesinde kurulması planlanan “Nabucco Ulusal Şirketleri”nin (NNC) hayata geçirilmesi ve işlerlik kazandırılmasına yönelik çalışmalar sürdürülüyor. Türkiye dışındaki yerel şirketler kuruldu, Türkiye “Nabucco Ulusal Şirketi” kurulmak üzere.
Proje için büyük önem arz eden anlaşmalardan biri olan “Ortak Girişim Anlaşması” (Joint Venture Agreement - JVA) 28 Haziran 2005 tarihinde proje katılımcısı şirketler tarafından imzalandı.
Projenin tüm ortakları tarafından “Nabucco Doğal Gaz Boru Hattı Projesi”nin daha da optimum hale getirilmesi, geliştirilmesi ve hayata geçirilmesini temin etmek amacıyla 26 Haziran 2006 tarihinde Viyana’da “Bakanlar Beyanatı” imzalandı.
Buna paralel “Hükümetlerarası Anlaşma” için bir metin çalışması başlatıldı. 2008 yılında bu metin üzerinde yapılan çalışmalar Ocak 2009’dan itibaren heyetlerarası müzakereler şeklinde sürdürüldü.
Ocak ayında Brüksel’de yapılan ilk tur müzakereyi Viyana’da yapılan turlar izledi. Müzakereler, 22 Haziran 2009 tarihinde mutabakatla sonuçlandı ve bugün imzalanan metin ortaya çıktı.
